goiberri
Bat eta bat (2015/06/19)
Mikel Alvarez
Artola! Badakit ultramatadez eta gurera ekarri duten zorigaiztoko pandemiaz hitz egin genuen azkenekoan hiru astez egon zinela etxetik atera ezinik atarian zain zenuen horda sutua zela eta (bai bai, sarde, lastargi eta guzti!) baina gaur facebooken irakurri dudana eta gero ezin beste gai batekin etorri… Ba al dakizu zein den azken tendentzia ultramatatu eta inguruan sortu duten entrenatzaile, nutrizionista, teknifikazio aditu, galtza-motz aukeratzaile eta gel banatzaile segizioaren artean? Ba heldu zaitez nonbaitera lurrera eroriko zara eta: «Apadrina a un sedentario!».
Bai bai, irakurri duzun bezala. Jainkoak agintzen duen moduko pertsona izan eta kirola behar den bezala egiten dutenak, herrietako potolo alferren aitabitxi bilakatzen ari dira! Beraien bizitzak nagiak suposatzen duen zulo ilunetik atera eta baliozko pertsona bilakatzen dituzte Ultramatada bat egitea lortzen duten punturaino! Dokumentaltxo bat ere egin dute eta adibide moduan ageri den gizajoak, Jordi du izena, Iron Man bat egitea lortu du. Imagina dezakezu atsegin dut festa. Eta nola ez!? Iruzkinak! «Zorionak Jordi. Handia zara!», «Jendeak adibide moduan hartu beharko zintuzke», «Ongi etorri bizitzaz gozatzen dugunon mundura!». Zur eta lur Artola… Kirolik ez egitea ez da ona ez horixe baina, ezer egiten ez duen bat (Jordi kasu), terraza batean garagardo batekin egotetik, 365 egunetan Iron Man bat korritzera eramatea ez da ba oso osasuntsua izango ezta? Benetan, hau eskuetatik joaten ari zaigu eta okerrena da, badirudiela zoratuta gaudenak gu garela…
Jon Artola
Bai, egia da gizartea abiada batetan aldatzen ari dela Mikel. Duela urte gutxi kalean korrika ikustea pentsaezina izango zen adin tarte eta profileko jendea korrika ikusten dela adibidez. Baita bizi guztian beraien burua «gorputza gurtzearen» aurka egondako jendea ere! Baina noski, orain osasunagatik eta natura maite dutelako egiten dute kirola. Izan ere, zer naturarekiko maitagarriagoa mendian korrika egitea baino! Eta zer osasungarriagoa denbora librea, elikadura etab. profesionalen pare, kirolaren inguruan eraikitzea baino!
Egoera berri hau gainera normaltzat eman nahi zaigu, eta baita kasik guztiok iritsi beharreko eredu ere! Jendeak lau maratoiren luzera, gelditu gabe, mendian egin nahi duela? Bada guztiak animatu beharko genituzke eta miresmenez begiratu. Bere borondatez mendi arriskutsu batetara joan eta heriotza gertutik ikusi duela beste batek? Bada, herriko seme kuttun egiten dugu ia-ia.
Azken batean, gizarte sedentario batetik, gizarte bigorexiko-indibidual batera goazela kamarada, honek dakartzan balio guztiekin. Zeren garrantzitsuena osasuna bada adibidez, zergatik ez gonbidatu herriko gizenak talde-kirolen batetan parte hartzera? Noski, honela galdu egingo luketelako agian?
Jatorrizko artikulua Goiberrin.
Bat eta bat (2015/05/08)
Jon Artola
Agian Einsteinek denbora laugarren dimentsioa zela frogatu berritan argi izango zuten denboran, beste dimentsiotan ez bezala aurrera eta atzera joaterik ez zela izango. Baina gaur egun behintzat, hori ezin onartu dabil jendea (emakumeak gehienbat) termodinamikaren leegei ixkin egin nahian. Estetika zentruetara joan besterik ez dago adibidez, norberaren aurpegia 20 urte gaztetzeko! Nahiz eta dena esan behar bada, batzuetan emaitzak denbora bidaia baino, hurruneko unibertso batetatik itzulitakoaren itxura handiagoa izan.
Emakumeen kanpo itxuran soilik eta obsesiboki arreta jartzen duen gizarte baten emaitzarik krudelenetakoa batzuen ustez. Emakumeek beraien gorputz eta diruarekin askatasun osoz nahi dutena egin dezaketenaren adibide besteentzat. (Ipar Amerikako Estatu Batuetan batez ere. Mexikon ez, bestean).
Adibide zerrenda luzera Uma Thurman ere ia gehitu genuen Mikel, azkenean berea makilaia kontua besterik ez zela izan aitortu zuen arte. Aldaketa iragankorra alegia, Photoshop analogikoa. Hura lasaitua e Mikel? 😉
Baina, aldaketek denboran duten iraunkortasuna al da konturik garrantzitsuena? Edo Beyoncé eta Shakiraren azal zuritu eta ile hori lisatuek zerbait gehiago ere esaten digute? Bisturi kultural bat ere existitzen dela?
Mikel Alvarez
Emakumezkoak jarri dituzu zure hausnarketaren xedean Jon baina onartuko dizut hala irakurtzean ez naizela eroso sentitu zure planteamenduarekin. Emakumeena baino gizartearen arazo oso larri baten aurrean gaudela iruditzen zait eta emakumeek (beste hainbat gauza bezalaxe) gu baino gehiago pairatzen dutela uste dut. Ez dut uste emakumee horiek beraien erabakiz hartzen dutenik presio gogor hori bizkar gainean eta bai ordea, gizarte osoak (emakume zein gizonezkoek) modu aukeratuan jartzen duela labana emakumeen txitxi zein zimurretan eta ez gizonezkoenetan.
Estatu Batuetako telesailak ikustea besterik ez dago kontu hau gaixotasun bilakatzen ari dela ziurtatzeko. Batzuek askatasunaren lorpena dela esango dute baina bere itxurari lotua bizi dena nekez izango da sekula aske. Konbentzimendu osoz esango dizut edertasun handiena norberaren gorputzarekin gustura egotea dela eta baten batek esango du, erraza dela hori esatea nire fisiko ikusgarriarekin (aizue, ba bere lana kostatu zait).
“Hau flipatua dago…” Zer? Aizu, ba ni gustura bizi naiz nire txitxiekin eta zu ere ispilura begiratuko bazina irakurle maite hori, konturatuko zinateke zu ere ez zarela Jon Kortajarena. Eta hori da arazoa, gizonezkoei barkatzen dizkiegula emakumeei barkatzen ez zaizkienak. Eta horri gainera bisturi kulturalak gehitzen badizkiegu… Buufff… Zenbat lan egiteko Jon.
Berezko artikulua Goiberrin.
Bat eta bat (2015/01/23)
Jon Artola
Aurreko batetan Mikel, adin guztietako jendetza, gaztetxo nahiz heldu, egun argiz biltzen ikusi nuen Beasainen, etxeko arroparik dotoreenak txukun-txukun jantzita, ardoaren inguruan biltzen eta ogia jaten. Ospakizunen bat ezbairik gabe. Oraintxe zutik, geroxeago eserita. Ardo kopa gora, ogi puska eztarrian behera. Hizketan batzuetan, isilik besteetan.
Dagoeneko elizara joan ote nintzen pentsatzen ariko zara, baina ezezkoa eman beharrean natzaizu Mikel. Aipatu dizudan egoera igandez baizik ostegun batez eman zelako. Zineklubera joan ezin izan nuen ostegun arratsalde batez hain zuzen ere, ditxosozko pintxo-potean. Konparaketa hala-moduzkoa dela esan ahal zenidake, baina txikiteroentzako sortutako ekintza, elizako ospakizun eta ezkontza meza ondorengo mokadutxoaren arteko egoera ‘erabat zuzen’ eta ‘bekatuz garbia’ bihurtzen ari dela iruditzen zait. Ekintza negatibo marjinal baten neutralizatzea, baina baita nolabaiteko ‘kontserbadoretzea’ ere, jendeak itxura, arropa eta jarrera zuzenari ematen dion garrantziagatik.
Hari punta bati tiraka katramila handiegia ari naiz sortzen agian, baina antzemango zenuenez mina eman zidan, mundu osoko zinema interesgarriena dakarkigun zinekluba hutsik dagoen bitartean, kaleak jendez lepo daudela jakiteak.
Zinekluba ilegalizatu beharko genuke agian, jendea joaten hasteko.
Mikel Alvarez
Ez dut uste debekatuz gizartearentzat ezer ona lortuko duzunik. Are gutxiago, Euskal Herrian jana eta edana kriminalizatzen hasten bazara… Azti non sartzen zaren Jon.. Gainera, ez dut uste Zinekluba hutsik egotearen erruduna pintxopotea denik. Orain ez urte asko ez zegoen pintxopoterik eta zineklubera animatzen zen jende kopurua ez zein ikusle olatu geldiezin bat. Egia da, ikusle gutxi batzuk pintxopotea aukeratu dutela zineklubaren ordez eta hori kolpe gogorra izan da ostegunetako zine saioarentzat.
Urteak daramatzagu kultur ekintza ezberdinak antolatzen eta gutxitan gerturatzen dira hamar lagun baino gehiago (erdiak antolakuntzakoak). Esperientzia horrekin ez dut ulertzen nolatan jarraitzen duzun fenomeno tamalgarri horrekin harritzen. Kulturak ez du molatzen Jon, ez da modernoa. Benetan molatzen duena guapo egotea da. Elizan, pintxopotean edo korrika nola ez. Aspaldi galdu dut gure Beasain honetan kultura herriak izan nahi duenaren plan estrategikoaren ardatz izatea. Errazagoa da jendea jan-edanera edo korrika egitera animatzeko ekintza berriak antolatzea (gutxi omen dira…). Hori dela eta, hemendik aurrera Beasain Challengea ere izango dugu guztion gozamenerako. Bitartean, zinekluba hutsik, liburutegia zerbitzu minimoetan eta kultur eskaintzaren %80a folkloreari eskainita. Hori bai, oso guapo eta sasoi betean Jon.
Bat eta Bat (2014/05/16)
Mikel Alvarez
Badakit bidaiazale amorratua zarela Jon, eta horren froga dira zure pasaporteko hamaika zirriborroak. Gainera, ni baino ausartagoa izan zara beti arlo horretan. Hala ere, itxaropena dut Europan zehar bidaiatua zarela eta, hala bada, garbi daukat behin baino gehiagotan pentsatuko zenuela «hauek gu baino aurreratuago daude» errepikakor hori. Gauza askorekin gertatu izan zait Europara zaharrera bidaiatu dudan bakoitzeko, baina bada gauza bat jende gehiagori ere entzun diodana. Eta zer da? Ba gizaseme alferrena ere zoriontsu egingo lukeen garraio publikoa! Merkea eta txartel-zulatzaile gabea! Nola da posible? Ba bai, jendea autobus, tren, metro edo tranbian sartu eta bere borondatez ordaintzen du!
Sinestezina… Hemen horrelakorik jartzea pentsatzen dugu halakoetan, baina ez dugu garbi ikusten. Ederra izango litzateke bai, baina ezinezkoa. Zuk uste hemen inork tren txartel bat ordainduko lukeela derrigortuko ez balute? Ba nik, garbiago dut egunero, ez. Are gutxiago bosgarren edukiontzia erabiltzeagatik hobariak eskaini eta marroietik txartela pasatzen dugunean, gure ekintza zenbatu ondoren zakar poltsa bakarra
berdera botatzeko. Edo TAOa dela eta, alboko herrian (merkeagoa delako) erroldatua genuen autoarekin egoiliar txartela lortzeko zer egin behar dugun galdezka gabiltzanean… Ez dugu barkamenik Jon.
Jon Artola
Demontre Mikel, baina jendeak guzti horiek egiten al ditu ala? Zeinen inozentea naizen alajaina! Ikusten dut xoxak aurrezteko aukerak galdu eta galdu nabilela egunero. Arraioa, herriko aberatsenen artean nintzateke honezkero!
Edo beno, agian… agian ez, ezta Mikel? Zaborrengatik urtean 20 euro aurreztuz behintzat, gaur egungo maila berberean nengoke gutxi asko. Ikaragarria da bai, jendeak horrelako trikimailuekin herrikideei iruzur egitea eta ondoren, auto, telefono, aseguru edo argi indarretan multinazionalei horrenbesteko erreparorik gabe eta agian konturatu ere egin gabe, hilean 5 edo 10 euro gehiago ordaintzea.
«Lehen ere nahikoa zerga ordaintzen ditut», «besteek ere egiten dute» edo «niri ezer esan aurretik sar daitezela ustelkeria kasu handiekin» bezalakoak pentsatuz justifikatzen du jendeak bere burua (azken honetan arrazoiz agian, pikareskaren batura, ustelkeria handiekin konparatu beharko litzateke eta). Baina sorgin-gurpilarekin apurtu beharra dago, azkenean inork ez baitu ezer ordainduko, besteek ordaintzen ez dutelako.
Eta beno Mikel, behin berriketan ari garela, nola du izena aurrekoan deskargatzeko gomendatu zenidan musikariak? Izan ere, estreinatu berri den pelikula bat online ikusten nengoen eta ez nuen inon apuntatu. Badakizu, «lehen ere kulturan nahikoa ordaintzen dut», etab.
Berezko zutabea, Goiberrin.
Finlandiaren inguruko elkarrizketa Goiberri astekarian
Ikusentzunezko Komunikazioa ikasi zuen Mikel Alvarezek (Beasain, 1982) eta egun Goierri Telebistan lan egiten du. Hortik aurrerakoan, bere ametsa ahal den neurrian egi bihurtzen inbertitzen du denbora: online nobela bat egiten, eta berau modu berezian zabaltzen.
Nola hasi zara idazten?
Nire ametsa gidoigintza izan da beti. Pare bat film labur egin nituen karrera garaian, Azken trena eta Xabiertxo. Imajinazioa nire bizitzan konstante bat izan da: oso ondo pasa arazi didana eta arazo bat, era berean. Baina, nola egingo dut nik pelikula bat? Norekin? Nik idatzi dudan gidoi horrek merezi du pelikula bat? Norbaitek jarriko du dirurik hau egiteko? Gauzak ez dira horrela errealitatean, eta horren aitzakian, neure burua frenatzen ari nintzen, zerbait egiteko.
Zergatik orain? Aurrez ere idazten zenuen?
Sei urte neramatzan oharrak hartzen, idazten honetarako. Eta orain egin beharra nuela pentsatu dut. Nire bizitzako une lasai batean nago, eta egoera hau aprobetxatu behar nuen.
Zeren inguruko nobela da?
Gaur egungo Euskal Herrian heldu egiteaz da. Nerabezaro luzatu bat ari gara bizitzen. El guardian entre el centeno liburua gogorarazten dit.
Zerez baliatzen zara hori azaltzeko?
Bi kontakizun uztartzen dira. Alde batetik, Txomin pertsonaiaren Islandiarako bidaiko gertakariak biltzen ditut hirugarren pertsonan eta, bestetik, lehen pertsonako kontakizuna dago, Finlandian. Lehen pertsonan hitz egiten duena ez dakigu nor den, ezta zein momentutan idazten duen ere. Baina Txominen ibilerak ulertzen laguntzen dio irakurleari: Islandiarako bidaiak bizkarrezurra ematen dio istorioa kontatzeko.
Eta nola kontatzen duzu hori?
Modu oso ez ortodoxoan. Ez du zertan hizkera jasoan idatzia izan behar, zuzen… Euskaraz kaka ere egin beharra dagoela uste dut. Gainera, ez daukat egoki idazteko presiorik. Hori bai, euskaraz baliabide literario falta dudala konturatu naiz, baina, kapituluak aurrera doazen heinean, hobeto idazten noala konturatu naiz: working progress egiten ari naiz. Ironia asko erabiltzen dudala uste dut: oso neurea dut. Hala ere, idatziz, ez da hain erraza ironia egitea.
Zu al zara Txomin?
2010ean Islandian izan nintzen hamabost egunez. Despelote publiko bat bada, baina, fikzio punttu bat sartuta, zer den egia eta zer ez garbi ikusi gabe: autofikzioa deitzen zaio orain.
Eta, zer da Finlandia?
Ametsetako lurra da: leku imajinario bat da, egoera bat da, eta han, denak enkajatuko duela uste du. Islandiarako bidaiak bizkarrezurra ematen dio istorioa kontatzeko. Pelikula indie bat da, paper artean trabatuta.
«Ametsetako lurra da, leku imajinario bat da,
eta han denak enkajatzen duela uste du»«Nik ez nioke nobela deituko: zerbait umilagoa da:
online nobela dela esango nuke»
Online nobela dela diozu…
Bai. Nik ez nioke nobela deituko; zerbait umilagoa da: online nobela dela esango nuke. Asteartero zatitxo bat zintzilikatzen dut theindezents.com blogean. Zergatik astearteetan?
Jendeak irakurtzeko aukera gehiago izateko. Asteburuan jende gutxiago ibiltzen da Interneten eta asteleheneko tartea uzten diet kokatzeko. Igandetan prestatzen dut zirriborroa, eta asteartean igotzen dut.
Nobelarekin hasi aurretik, idazteko ohiturarik ba al zenuen?
Lehen ere theindezents.com nire bloga zen eta idazten nuen bai; gustatzen zait. Astean pare bat aldiz edo idazten dut. Tartean, Sustatuk, Sarezko Euskarazko Testurik Onenaren saria eman zidan. Lehen neukan bloga Idoia Aiestaranek egin zidan eta oraingoa, Jazpanako kide nuen Marta Fausek egin dit. Eta gustatu zait, atalak garbi ikusten dira.
Denbora eta gogoa ere behar dira…
Bai. Lanean zortzi ordu egin ondoren, pereza pixka bat ematen du egia esan. Baina, jada hasi naiz eta segi beharrean nago orain.
Blogeko bertsioan loturak eta abestiak sartzen dituzu.
Deskribapenak ez zaizkit gustatzen. Horregatik, hautazkoak dira: nahi baduzu sartzen zara linketan. Sentimenduak musika bidez ere azaltzen ditut. Erreferentzia asko daude. Horrez gain, nire blogera igotzen dudan nobelaren atal bakoitzaren amaieran bideoklip bat sartzen dut, bideoklip hori aurrrez aipatu dudalako, edo bideoklipak nolabaiteko erlazioa duelako idatzitakoarekin.
Mota honetako online nobelarik ezagutzen al zenuen aurrez?
Seguru baten batek egin duela horrelako zerbait nik baino lehen, baina ez dut ezagutzen.
Webgunean zintzilikatzeaz gain, papereko edizioan ere eskura daiteke.
Blurb webaren bidez editatu dut liburua. Nahi adina eros daitezke: ez dut liburu kopuru jakin bat saldu beharrik. Nire blogean eros daitezke 4,50 euroan. Baina, nire helburua ez da saltzea. Nahi ez duenak, Interneten irakur dezake. Hamasei liburutxo izango dira: Islandian (eta Finlandian) pasatzen dituen hamasei egunak.
Halako istorio guztiak nola antolatzen dira?
Ez da erraza. Zaila egiten ari zait. Ondo banatu behar da kapitulu bakoitzean zer sartu. Webgunera igotzen ditudan atal batzuk motzegiak iruditzen zaizkie batzuei, baina zerbaitegatik mozten ditut justu hor. Ez gehiago eta ez gutxiago. Hor bukatu behar dute.
Nork diseinatu du azala?
Azala Ana Fausek egin du eta bere ahizpa da bloga egin didan Marta Faus. Azala, irakurtzen ari zaren heinean ulertzen duzu.
Jatorrizko elkarrizketa hemen.
Bat eta Bat (2014/02/28)
Jon Artola
Erabaki garrantzitsu bat hartu berri dut Mikel. Bai jauna!
12 bat urtetako mutiko bat kalean bakarrik lasterka ikusi ondoren, nik ere hala egiten hasteko garaia badudala erabaki dut. Nik ere korrika egiten hasi behar dudala. Izan ere, zerbait handia galtzen behar dut! Mutil zein neska, ume nahiz heldu, pijo edo borroka, jende anitza ikusten dut bidegorrietan korrika. Eta ni, behiak trenari lez beste aldetik begira. Baina nahikoa da! Mens sana in corpore sano! Zertarako irakurri, musika entzun, pelikulak ikusi… Apokalipsia iristen denean Txindoki puntara babestera 35 minututan igotzeko gai ez bazara? Zertarako ikasi hizkuntza bat orein baten ehizan joan eta atzetik jarraitzeko gai ez bazara? Zertarako suspertu zure kreatibitatea, ondoren herriko seme-kuttun bere borondatez bizitza arriskuan jarri duen mendizale bat egiten badute? Zertarako egon hilabetetan liburutegia arratsaldez noiz irekiko zain, kiroldegia egunero zabaltzen dutenean?
Bai Mikel, zerbait handia galtzen behar dut eta ez nago horrela jarraitzeko prest. Etorkizuneko belauneko arazo edo eskuindar bihurtzeko arriskuak kontutan hartuta ere.
Zeren badakizu, ezkertiar izatetik eskuindar pragmatiko bihurtzeko ezinbesteko aro bat omen da norberaren gorputzean arreta jartzea. Edo hala dio behintzat Zizekek.
Mikel Alvarez
Nik ere sentsazio berbera daukat azkenaldian, eta nire herrian arrotz sentitzen hasia naiz. Urrun ikusten nuen plaga bat izatetik, gertuan eta sekula esperoko ez nuen lekuan, pandemia hau zabaltzen ari dela ikusi dut. Baina aizu! Agian arrazoi duzu eta gu gara oker gabiltzanak. Goierri kirolaren herrialdea bilakatzen ari da eta leku guztietan mendi lasterketak, BTT probak, duatloiak, ultratrailak eta megaultramatadak besterik ez daude. Hori bai, zineklubera egunetik egunera jende gutxiago joaten da, liburutegiak frikientzat babestoki bilakatu dira, eta %90ak edo ez du normalean irakurtzen, edo Kilian Jorneten biografia da irakurri duen azken liburua.
Dagoeneko ez dugu gogoratzen orain 10 urte arrakasta soziala eskaintzen zuten jarduerak zeintzuk ziren, eta garbi dugu, gaur egun pundamentuzko pertsona bat izateko, gutxienez Arriarango Mendi Lasterketa egin behar duzula, eta kilometroa ez dakit zenbat denboran.
Gu ere entrenatzen hasi beharko gara lanak libre uzten digun denbora urrian eta, agian, gu ere pro-gizonak izatera iritsiko gara. Orduan Artola, eta orduan bakarrik izango gara kontuan hartzeko moduko pertsonak eta une horretan, ez dugu liburutegiko ordutegi tristea ezagutuko, ezta inportako ere. Kilian Jorneten biografia irakurriko dugu eta ez zaigu axolako Zizekek zer esaten duen. Nor den ere ez dugulako jakingo.
Berezko zutabea Goiberrin
The Indezents 