Month: urtarrila 2015
Bat eta bat (2015/01/23)
Jon Artola
Aurreko batetan Mikel, adin guztietako jendetza, gaztetxo nahiz heldu, egun argiz biltzen ikusi nuen Beasainen, etxeko arroparik dotoreenak txukun-txukun jantzita, ardoaren inguruan biltzen eta ogia jaten. Ospakizunen bat ezbairik gabe. Oraintxe zutik, geroxeago eserita. Ardo kopa gora, ogi puska eztarrian behera. Hizketan batzuetan, isilik besteetan.
Dagoeneko elizara joan ote nintzen pentsatzen ariko zara, baina ezezkoa eman beharrean natzaizu Mikel. Aipatu dizudan egoera igandez baizik ostegun batez eman zelako. Zineklubera joan ezin izan nuen ostegun arratsalde batez hain zuzen ere, ditxosozko pintxo-potean. Konparaketa hala-moduzkoa dela esan ahal zenidake, baina txikiteroentzako sortutako ekintza, elizako ospakizun eta ezkontza meza ondorengo mokadutxoaren arteko egoera ‘erabat zuzen’ eta ‘bekatuz garbia’ bihurtzen ari dela iruditzen zait. Ekintza negatibo marjinal baten neutralizatzea, baina baita nolabaiteko ‘kontserbadoretzea’ ere, jendeak itxura, arropa eta jarrera zuzenari ematen dion garrantziagatik.
Hari punta bati tiraka katramila handiegia ari naiz sortzen agian, baina antzemango zenuenez mina eman zidan, mundu osoko zinema interesgarriena dakarkigun zinekluba hutsik dagoen bitartean, kaleak jendez lepo daudela jakiteak.
Zinekluba ilegalizatu beharko genuke agian, jendea joaten hasteko.
Mikel Alvarez
Ez dut uste debekatuz gizartearentzat ezer ona lortuko duzunik. Are gutxiago, Euskal Herrian jana eta edana kriminalizatzen hasten bazara… Azti non sartzen zaren Jon.. Gainera, ez dut uste Zinekluba hutsik egotearen erruduna pintxopotea denik. Orain ez urte asko ez zegoen pintxopoterik eta zineklubera animatzen zen jende kopurua ez zein ikusle olatu geldiezin bat. Egia da, ikusle gutxi batzuk pintxopotea aukeratu dutela zineklubaren ordez eta hori kolpe gogorra izan da ostegunetako zine saioarentzat.
Urteak daramatzagu kultur ekintza ezberdinak antolatzen eta gutxitan gerturatzen dira hamar lagun baino gehiago (erdiak antolakuntzakoak). Esperientzia horrekin ez dut ulertzen nolatan jarraitzen duzun fenomeno tamalgarri horrekin harritzen. Kulturak ez du molatzen Jon, ez da modernoa. Benetan molatzen duena guapo egotea da. Elizan, pintxopotean edo korrika nola ez. Aspaldi galdu dut gure Beasain honetan kultura herriak izan nahi duenaren plan estrategikoaren ardatz izatea. Errazagoa da jendea jan-edanera edo korrika egitera animatzeko ekintza berriak antolatzea (gutxi omen dira…). Hori dela eta, hemendik aurrera Beasain Challengea ere izango dugu guztion gozamenerako. Bitartean, zinekluba hutsik, liburutegia zerbitzu minimoetan eta kultur eskaintzaren %80a folkloreari eskainita. Hori bai, oso guapo eta sasoi betean Jon.
Gaztea euskal musikarengatik arduratuta dabilela eta, lastoa, habeak eta beste hainbat kontu
Bideo honen harira eztabaida piztu nahian ibili da Demonocrazy facebook zein twitterren eta nahiz eta hasiera batean purrustadaka hasteak nagikeria sortu didan, azkenean, amua diafragmaraino sartu eta kosk egin diot. Hasieratik has gaitezen, hemen duzue bideoa:
Gogoan dut Oihan Vega Beasiango Loinatz Jaietan Disko Festa bat egiten ari zela ikusi genuenekoa. Eskenatoki atzeko tabernatik beste aldera daudenetara bidean gindoazen eta oraindik gainean nor zegoen ikusi aurretik, gizakiari orokorrean eta emakumeei zehazki ikaragarrizko errespetua erakusten dioten horietako regetoi kanta kriminal bat entzun genuen. Ez ditut hitzak erreproduzituko irudikatu ditzakezuelako alde batetik eta ez duelako merezi bestetik. Kantuak zer zioen ulertu eta gure artean hizketan hasi ginen. Sustoa (eta sustoa diot, benetakoa), eskenatoki aurrean zortzi eta hamalau urteko berrehun bat gaztetxo burua galduta dantza sexyan ikusi genituenean etorri zen. Ez dut uste gure adineko jendearentzat kantu eredugarriak direnik. Are gutxiago, gure txikientzat.
Lagin txiki hori kontuan hartuta alde batetik (ez dut sekula Disko Festa oso bat ikusi, onartzen dut) eta Gaztean entzuten den musika entzunda bestetik, barregura eta amorruaren arteko zerbait etortzen zait Vega musikak Euskal Herrian dituen arazoez hausnartzen entzuten dudanean. Arazoa, irrati horrek bereziki euskal musikaz duen eredua izango ez balitz moduan. Hala ere, zintzoa izango naiz eta alde positibo bat onartuko diot gure eskoletan eskaintzen ari diren hitzaldi, entzunaldi edo dena delako honi. Beraiek ere, konturatu dira zerbait ez dagoela ondo eta ondorioak pairatzen hasiak garela. Bejondaizuela! Orain gaztetxoen begietako lastoa begiratzeari utzi eta zuenetan habeak ikusten hasteko ordua da.
Arduratuta omen dago euskal musika gutxi entzuten delako eta gaztetxoen kontzientziari interpelatzen die arazo hori guztion artean konpondu dezagun. Gauzak, ez dira hain sinpleak izaten eta oraingoan ere, ez dira nahiz eta Oihanek modu ezkutuan, gazteen konpromiso falta salatzen duen. Globalizazioaz hitz egiten du, arazo bat balitz moduan, generikoki. Kanpoan egiten den musikak Euskal Herria indarrez hartu duela dirudi eta gaztetxoak ez dira gai horretaz jabetu eta autonomiaz jokatzeko. Euskal musika inposatzen saiatu omen ziren Gaztean eta akats ikaragarria izan omen zen (erabakia hartu aurretik ez konturatzea ere…). Audientziak behera egin zuen eta atzera martxa hartu zuten. Gazteek nazio arteko musika eskatzen dute, zer egin genezake guk? Ba hasteko, komunikabide publiko batek behar lukeen izaera indarrean jarri eta entzuleak hezten saiatu. Ez dakit Oihan aita den edo ez baina ziur naiz nahiz eta bere semeak beti makarroiak bazkaldu nahi izan, dilista eta lekak ere jango dituela. Denborarekin gainera, gustatu ere egingo zaizkio eta sekula irudikatu ez zuen moduan eskertuko ditu (esperientzia propioa). Erraza da seme-alabari beti makarroiak eman eta errua berea dela esatea; Bera da beti makarroiak eskatzen dituena! Eman ganba batzuk eta ea zer gertatzen den…
Ez da kontu sinplea baina saiatuko naiz buruan ditudan elementu zein kezka guztiak post honetan biltzen Oihan Vegak esandakoetatik haratago auzi hau hori baino askoz sakonago zein zaharragoa baita. Orden bat eramateko edo, afera honetan nagusitzat ditudan elementuak zerrendatuko ditut.
1.- Generikotasuna:
Urte pare bat izango dira sarean artikulu bikain bat irakurri nuela. Bila ibili naiz baina ez dut topatu beraz nire memoriaren laburpenarekin konformatu beharko zarete (inork zertaz ari naizen jakingo balu, eskertuko nuke esteka). Bertan, egileak galdera-erantzun bat botatzen zuen airera: Zein musika duzu gustuko? Niri euskal musika gustatzen zait. Zenbat jende entzun duzue halako galdera bati halako erantzun bat ematen? Asko, gehiegi ziurrenik eta artikuluaren egileari niri geratzen zaidan aurpegi berbera geratzen zitzaion. Nola euskal musika duzula gustuko? Zer esan nahi du horrek? Euskal Herrian egiten den musika gustatzen zaizula? Edo euskaraz dena? Hau da, ez zaizu axola La Oreja de Van Gogh edo Matxura entzun? Eremu zabalegia plazaratu dut gaur azaldu nahi nuenerako beraz mugatu dezagun. Demagun euskaraz eginiko musikaz ari garela hortaz ari baita Oihan Vega. Kasu horretan, euskal musika gustatzen zaiola dion batek, zirrara berberarekin entzungo luke Amaia Zubiria edo Akauzazteren disko bat?
Musika oso zabala da eta euskal musika orokorrean gustatzen zaizula esatea, musika poloniar, finlandiar edo estatu batuar guztia atsegin duzula esatea bezain ergela da. Eta zer zerikusi du honek Oihan Vegak esan duenarekin? Ba asko, Oihanek aipatzen duen arazoa urteetan zehar oso oso gaizki egin den zerbaiten ondorio baita.
2.- Homogeneizazioa:
Hizkuntza txikia da gurea eta gauzak oso zail izan ditu (eta ditu). Borroka askotan lehiatu behar izan da eta horrek babesera jotzeko joera eragin du ulertzekoa den moduan. Babesean ordea, ezberdintasuna zigortu egiten da eta horrek homogeneizazio kultural bat ekarri du. Bakoitza bere aldetik borroka egiten ibili beharrean, eraginkorragoa izan da guztiok batera borroka egitea eta horregatik, komunean genituen elementuen alde egin dugu; folklorea alde batetik, eta egoera politikoa bestetik.
Jarrera horrek gaur egun Euskal Herrian egin zitekeen musika aukera minimoetara murriztu du eta horren arduradun nagusietako bat izan da zalantzarik gabe gure irrati telebista publikoa. Gure haurtzarotik eduki mordoa jaso dugu komunikabide ezberdinetatik eta espainiar medioetatik pop melodikoa eta latindar musika iristen zitzaigun moduan, euskal hedabideetatik kantari folklorikoak eta heavi taldeak jasotzen genituen. Gerora, binomio hori, pop-rock melodikoak eta banda tronpeteroek ordezkatu dute. Tartean, abanaguardiako eta kalitate handiko musika alternatibo asko egin da Euskal Herrian baina Gazteak, beste askok bezala, paso egin du.
Hori zen agian belaunaldi bakoitzeko gazteek bilatzen zuten ahotsa baina ez zaie eskura jarri eta musikan interes berezia zutenak bakarrik murgildu dira babesetik kanpo topa zitekeen aukera zabal horretan. Bitartean, munduan arrakasta zuen musikaren imitazio merkeak edo euskalduntasun sobredosia zuten taldeak eskaini dizkiegu. Zer gertatu da? Ba ihes egin dutela. Si no son micromachine, no son los autenticos edo kaka nahi badut kaka egiten putoamoak direnei erosiko diet.
3.- Monopolioa:
Euskal komunikabide handiek egiten zuen aukeraketa tamalgarriaren ondorioz, euskarazko musika entzuten dutenen kopurua jaisten hasten da; Gaztetxo madarikatuak, ez diote ezeri errespeturik… Zer egingo dugu? Ba komunikabide horiek eskura jartzen digutena gure herrietako festetan kontratatu kontzertuak euskaraz izan daitezen. -Gustatzen zaizkie? –Bai edo? Euskadi Gaztean jartzen dituzte. Baziren eta badira gazte euskaldunek gustuko dituzten taldeak baina aukera homogeneizatuaren alde egin genuen talde interesgarri eta ezberdin haiek gaztetxeen ostrazismora kondenatuz (eskerrak gaztetxeei…). Gainera, askoz errazagoak dira kontratatzeko talde hauek (udaletxeetara gerturatzen diren disketxe-promotora mafiaren monopolioa ere aztertzeko modukoa da baina beste baterako utziko dugu). Behin eta berriz MTV euskaldunak sortzen dituen taldeak kontratatzen ditugu eta nola leku mordo batean jotzen ari diren, ba gehiago jartzen ditugu. Hori bai, umeak makarroiak jaten ditu berak nahi duelako.
4.- Paternalismoa:
Euskal talde gutxi entzuten dute gazteek baina errua beraiena da. Tontoak bezala tratatzen ditugu eta pertsonalitaterik gabeko bertako produktuak eskaintzen dizkiegu etengabe. Hori bakarrik jarriz gero ordea, audientziak jaitsi egiten dira beraz euskal musika hori, atzerritik datorren ekoizpenik komertzialenekin tartekatuko dugu. Hori, irrati eta telebistari dagokionean. Zuzenekoetan, euskal talde izaeragabeak inposatuko ditugu nahiz eta gehienak inork nahi ez dituen. Musikazale asko gaur egun munduan abanguardia den musika sartzen saiatzen ari da irrati, aldizkari, jaialdi edo blog alternatiboetan baina ez dugu horietaz ezer jakin nahi. Hori bai! Estatu Batuetataik datorren mierda komertzial guztia bultz eginez sartuko dugu lehertu arte bada ere kaka eta kaka artean, Mikel Urdangarin edo Ken Zazpiren kantu bat entzun dezaten.
Euskal Herrian gauza interesgarriak egiten dituen jendea ere badela? Ta niri zer? Gaztetxo puta hauek mueve tu cucu nahi dute. Eta horrela egunero….
5.- Etorkizuna:
Zer da euskal musika? Ez dakit gauzak ordenatu eta gehiago nahastu ditudan post honetan baina bada zerbait hori baino garbiago dudana; Euskal musikak etorkizunean zer izan behar duen hain zuzen ere. Munduan egiten ari direnarekin alderatuta, hogei urteko atzerapenarekin goaz eta badirudi garapena oztopatzen duen babesleku horretan jarraitu nahi dugula. Euskarak ez du biziraungo eskaintzeko ezer berezirik ez badu. Euskarak aniztasuna behar du, euskal musika, ezin daitekeelako sekula musika estilo bat izan. Euskal musikak popa behar du, heavia, trasha, teknoa, indiea, folklorea, folka, bakarkako kantariak, boy bandak, girl bandak, rocka, post rocka, post popa, power rocka, power popa… Une hori iristean, sekula iristen bada, euskarazko musikak entzule gehiago izango ditu. Besterik gabe, aukera zabalagoa izango duelako. Baina horretarako, buruak eta irratiak zabaldu behar ditugu. Gaurko eta biharko gazteen ahotsa den musika beraien belarrietara iristeko, une egokian, behar dutenean. Une hori iristen denean, bereago sentituko dute beraien hizkuntzan egiten dena eta etxekoaren alde egingo dute. Eta garrantzitsuagoa dena! Hortik gutxira, beraiek hasiko dira abanguardia sortzen. Euskal Herritik eta euskaraz. Zergatik? Ba Gazteak eskaintzen dien saltsa koipetsudun makarroietatik haratago, aukeratzeko izango dutelako.
PD: Purrustada hutsa izan den baina barnean nituen hainbat ideia azaleratzeko balio izan didan post honen amaieran ez nuke argitu gabe utzi nahi kasuistika oso zabala dela. Generalizaziora jo dut behin eta berriz baina uste dut ulertzen dela modu orokorrean ari nintzela eta nola ez, salbuespenak izan badirela. Generalizaio horien harira B Aldea saioak egiten duen lana nabarmendu nahi nuke Gaztean suposatzen duen oasiari merezi duen balioa emanez.
Harremanetan dauden artikulu zaharrak:
Folklorea eta euskara: Hobe lagun bikote baino
32 urteko musika friki baten bizipen eta kezkak
Finlandia (2. atala) – 2.5
Lehen 9.000 krónak xahutzen zituen bitartean Blue Lagoonaren inguruan galdetu zion Txominek. Reikjavik eta Keflavikeko aireportuaren artean omen zegoen eta jendeak etxera itzultzean egiten zuen azken parada izaten omen zen. Flybusa bi modutara eskatu omen zitekeen. Lehena, Keflavikera zuzenean eramaten zintuena eta bigarrena, Blue Lagoonen geldialdia egiten zuena. Eskerrak ema zizkion azalpenengatik txarteleko pasa-hitza trastean sartzen zuen bitartean. “Ez da plan txarra ez azken egunerako…”. Bide batez, Reikjavik ezagutzera joan nahi zuela kontatu zion emakumeari eta autobusa non hartzen zen galdetu zion. Munduko lasaitasun guztiarekin eman zizkion azalpen guztiak eta nahiz eta bere ingelesa oso ulerkorra izan, Txomin galdu egiten zen noizean behin. Txominek zerbait ulertu ez zuela konturatzen zen bakoitzean, azalpena geldoago errepikatzen zion. Hori guztia, irribarrea galdu ere egin gabe “Ez dakit Reykjavikekoa izango den baina Bartzelonakoa ez da behintzat…”.
Autobusa aterpetxe parean baina errepidearen beste aldean hartzen zela erantzun zion eta horretarako bai, dirua beharko zuela. Orduan, dirua non atera zezakeen galdetu zion Txominek eta emakumeak Reykajavikeko mapa bat atera zion erakusleiho azpitik “Zer ez ote du izango emakume honek hor azpian…”. Aterpetxea non zegoen adierazi eta iparraldera jotzeko esan zion. Hamar minututan topatuko omen zuen banku bat baino gehiagoko zonalde bat. Gero, aterpetxera itzuli eta berak emango omen zizkion kanbioak autobuserako “Munduko leihatila guztietan daudenak holakoak izango balira…”. Bost minutuan zortzi milagarren aldiz eskerrak eman ondoren, hurrengo egunerako day tourrerako tiketa hartu eta harrera gunetik urrundu zen Bates andereak eman zion Reikjavikeko mapa karpetatxo berdean sartzen zuen bitartean. “Bon Iverren Skinny Love zuretzat Kathy”.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka Spotify eta Youtuben.
Atal zaharretako soinu bandak eta gehiago, hemen.
Eta Finlandia fisikoki eskuratu nahi baduzu, pasa dendatik.
Usurbeko kritikak: Interestellar
INTERSTELLAR
Zuzendaria: Christopher Nolan
Gidoigilea: Christopher Nolan
Aktoreak: Matthew McConaughey, Anne Hattaway, David Gyasi, Jessica Chastain, Mackenzie Foy, Michael Cane, John Lithgow, Cassey Affleck
Musika: Hans Zimmer
Argazkia: Hoyte van Hoytema
Herrialdea: AEB
Iraupena: 169 minutu
Gogoratzen dudan bakoitzean oraindik hotzikarak sortzen dizkidan Gone Girl harrigarriaz idazteko eseri nahiz ordenagailu aurrean baina bat batean, egin beharreko Usurbeko Kritiken artean bi filma eder ahaztuak nituela gogoratu dut. Kuttun ditut gainera bi zuzendariak beraz Ben Affleck eta Rosamund Pikek itxaron egin beharko dute oraingoz.
Wes Andersonen The Grand Budapest Hotel da lehendabizikoa eta Christopher Nolanen Interestellar bigarrena. Berez, Wesen txanda behar luke baina bi filmak barnean eragin zidatena hain urrun dago bata bestetik, gaurkoan Matthew McConaughey eta Anne Hathawayren denbora zein espazioan zeharreko odisea zoragarriari heldu beharrean nagoela.
Memento bikainarekin ezagutu nuen Nolan Jauna eta ikusi nuenean nuen adinagatik edo, asko markatu ninduen. Ohiko iturrietatik edatera ohituta ginen filmeez haratago, mundu oso bat zegoela konturatu nintzen eta Menento hura eta gero hasi nintzen gaur egun pasio indartsuenetako dudan zinearekin gozatzen (Pendiente dut baita ere bideoklub xarmangarri harren inguruko posta… Beste batean).
Interestellar etorkizun apokaliptiko batetik abiatzen da. Ez ordea ohituta gauden horietakoa; zombiek erasotua, pandemia batek hartua edo hondamendi nuklear baten ondorengoa. Interestellarreko apokalipsia geldoa da, urteetan luzatzen ari da eta pixkanaka, egunez egun, gizateriaren desagertzea geldiezinago sumatzen da. Egoera horrek, Lurra Planetan bizi garenon helburu zein metodoak erabat aldatu ditu eta gaur egun ikusita, barregura ere sortzen duten egoerak sortzen ditu.
Hala ere, bada bizirautean baino, epe luzera begira dagoen jendea eta… Eskerrak. Gizateriarentzat mundu berriak bilatzen daramatzate makina bat urte eta plan horri hasiera ematea suertatzen denean sartzen dira jokoan Copper eta bere alaba Murph. Ez dizuet gehiegi kontatu nahi nik neuk ez nuelako ezertxo ere jakin nahi izan Interestellar ikusi aurretik eta filma ikusi ondoren, erabaki ona izan zela ondorioztatu nuen (Ez egin inori zuri egitea nahi ez duzunik erakutsi ziguten haurtzaroan).
Interestallarrek gizakiaz hitz egiten digu, esploratzaile senaz, amore ez emateaz eta maitasunaz. Gehienbat, maitasunaz. Hala ere, ez da maitasun istorio bat eta horrek ematen dio hain justu indarra. Espazioa, zulo beltzak, planeta galduak eta gizakiak, bere bulkada eta kontraesanekin. Inception ikaragarrian denbora ezberdinetan gertatzen ziren planoekin jolastu zuen Nolanek eta oraingo honetan, joko hori ametsen mundutik fisikaren eremura eraman du. Emaitza, bikaina da bi saiakeretan eta filmaren garapenerako berebiziko tresna da gainera (Eta oso entretenigarria!).
Aktoreen lana ere azpimarratzekoa da eta nahiz eta nire aktorerik kuttunerak ez diren (kontrakoa esango nuke), gustura izan nintzen Matthew eta Anne kamera minutu eta minutuak gainean nola hartzen dituzten ikusten. Filma aluak egin ditu orain arte Hattawayek eta beste horrenbeste esan daiteke McConaugheyren inguruan. Biak hala biak ordea, nire errespetua irabazten ari dira azkenaldian egiten ari diren gidoi aukeraketekin. Hori gutxi balitz. Michael Cane edo aurreratuko ez dizuedan kameo berezi batek gorputza ematen diote aktore-multzo ederrari.
Kontra zerbait aipatzearren, agian, irauten dituen 169 minutuak aipatu beharko nituzke nituzke. Azkenaldian, badirudi filma on bat egin nahi baduzu bi ordu eta erdi baino gehiago iraun behar duela eta egia esan, nahiko aspertuta nago moda horrekin. Hala ere, kasu honetan barkatu egingo diogu niri behintzat, ikaragarri azkar pasa bait zitzaidan denbora (Jarriz gero, gehiago ere ikusiko nuke gustura)
Laburbilduz, Interestellar ikusi beharreko filma da. Zinetik atera eta egun batzuetan zehar buruan bueltaka jarraitzen duen horietakoa. Hari-muturrak lotzen, sakonago begiratzen, mundura, eta barrura. Denbora asko egon naiz Nolanen azken lanaren zain eta Interestellar ikusi ondoren, gogo gehiago dut oraindik hurrengoa ikusteko. Nora eramango ote gaitu orduan?
Finlandia (2. atala) – 2.4
Ilaran aurretik zituenak beraien kontsultak amaitu bitartean, erakusleihoko barran ederki ordenatuta zeuden informazio liburuxkei gainbegiratu bat ematen hasi zen. Gullfoss eta geyserrak, Dettifoss, Mivatneko lakua, Vatnajökulleko glaziarra, rafting saio bat… Hortxe zeuden haurtzaroko gelakideak gomendatutako leku guztiak eta gehiago. Bazirudien pertsona egokia aukeratu zuela Islandian ikusi beharrekoaz itauntzeko. Hamabost egun zituen aurretik Islandia osoa ezagutzeko eta bazekien denbora gutxi zela. Lehen egun hura Reykjavik ezagutzeko baliatu behar zuen baina Reykjavik City Hostelean pasa behar zituen gainontzeko egunetan zer egingo zuen erabakitzen hasi beharrean zen. Liburuxkak sakonago aztertzen hasi zen hurrengo egunean zer egin zezakeen pentsatzen hasteko eta txango gehienak, day tourrak zirela ikusi zuen. Bazirudien gainera, aterpetxean bertan kontratatzen zirela eta bertan jasotzen zintuela autobusak. “Ez da oso Indiana Jones baina tira, erosoa bai behintzat…”. Liburuxka eta liburuxka artean begira, ezagutzen ez zuen eta aho bete hortz utzi zuen leku bat topatu zuen. Argazkiek erabat txundituta utzi zuten. Probatzeko hainbeste gogo zuen ur-berodun igerileku horietako bat zirudien baina ez zuen inolaz ere igerileku publiko arrunt baten antzik. Ezerezaren erdian zegoela zirudien eta azaleratik ateratzen zen kearen artean, kas limoi kolore bitxi bat antzematen zitzaion urari. Leku hark Eraztunen Jauna edo Amaigabeko istorioa gogoratzen ote zion erabakitzen ari zen bitartean, liburuxka karpeta berdean sartu zuen hartu zituen beste lauekin batera. Liburuxkaren azalean jarri zuen begirada: Blue Lagoon. “Hor bainu bat hartu behar diat bai ala bai!”
Karpetatxo berdea ixten ari zela bere txanda iritsi zen. Kathy Bates islandiarrak irribarre batez itxaroten zuen Txominen galdera.
-Gud morning! – “Educación ante todo!”
-Good morning – Erantzun zion irribarre zabal batekin. Hala ere, bota zion irakasle zintzoaren begiradak garbi utzi zuen Kathyk jakin bazekiela Txomini behar zuena azaltzeko, ordura arte baino lan handiagoak behar izango zituela.
-Okei, kan ai bui dis dey turs here?
-Yes sure – Buruarekin onarpen keinu bat eginez eta irribarre amatiarra galdu gabe.
-Okei… – Liburuxkei begira bost bat segundo pasa zituen biharamunean egin nahi zuen txangoa aukeratzeko. Azkar egin zituen kalkuluak. Detifoss eta Mivatn ikusteko gogo ikaragarria zuen baina Islandia iparraldean zeuden eta egokiagoa iruditu zitzaion txango hura Akureyritik egitea. Vatnajökulleko glaziarra ere ikusi nahi zuen baina gehiegi izan zitekeen lehen egunerako. “Seyðisfjörðurren lotarako lekua bilatu izan banu…” – Ai guont go to Gullfoss an jeisers dei tur tumorrou. Jau matx it kost?
-9.000 króna.
Islandiara joan aurretik króna batek zenbat euro balio zituen begira ibili zen sarean eta bere harridurarako, ia ahaztua zuen pezetaren pareko zebilela jakin zuen. Euroa ehun eta hirurogeita zortzi pezetaren pare zegoen txanpon hura gure bizietatik desagertu zenean eta króna, ia balio berdinean zegoen 2010eko uda hartan, ehun eta hirurogei zehazki. Euroaren lehen urteetan hainbeste erabilitako kalkuluei herdoila kendu beharrean zen . “9.000 króna, 9.000 pezeta eta 9.000 pezeta, 60 bat euro. Ez da ba merkea ez Islandia. Ez jauna…”
-Okei, ai guont dis dei tur – Irribarre zabal batez – Kan ai pei guiz target?
-What? – “Guiz target joder! Bankukoa!” Txartela atera zuen Txominek diru-zorrotik eta eskuarekin altxatu zuen Kathy Bates gazteak ikusi ahal izateko.
-Ah! With credit card you mean – Ariketa bat gaizki egin duen ikasle artaburuari andereñoak itzultzen dion errieta begiradarekin.
-Jes, sorri. Mai inglix is beri limitid – Lotsak eragindako barre algaratxo batek ihes egin zion “Joder, ederki hasi naiz” – Bat ai trai! – Bota zion konplizitate bila.
-Kar kar kar – Egin zuen barre Kathy islandiarrak txartelarekin ordaindu ahal izateko trastea erakusleiho azpitik ateratzen zuen bitartean.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka Spotify eta Youtuben.
Atal zaharretako soinu bandak eta gehiago, hemen.
Euskal Herrian ez da bideoklipik egiten! Edo bai?
GITBko Ikusi Irratia saiora animatzen diren gonbidatu guztiek bina bideoklip aukeratzen dituzte. Askotan, eta oso ohikoa izaten da, gonbidatuak atzerriko bideoklip bat aukeratzen du lehenik eta bigarrena, euskalduna nahi izaten du (nik uste halako egoera batean egonez gero, erabaki berbera hartuko nukeela). Bigarren hori aukeratzean ordea etortzen dira arazoak, Euskal Herrian, oso bideoklip gutxi egiten baita.
Gustuko dut bideokliparen generoa eta gaur egun, gorantz behar lukeen zerbait dela iruditzen zait. Internet, sare sozialak, mugikorrak, honek guztiak taldeei eskaintzen dizkieten aukerak… Grabazio aldetik ere, garai batean baina askoz errazagoa da bideoklip txukun bat egitea baina badirudi, zirkuitu alternatiboan dabiltzan taldeei ez zaiela erakargarri egiten bideokliparen kontu hau.
Bideoklipa estigmatizatua dagoela esango nuke. MTV eta kirakoek hasiera batean zuen arte izaera lapurtu eta haragi eta produktuen erakusleiho soil bilakatu dute baina beste hainbat espresio artistikoekin egiten dugu moduan, ez genuke genero oso bat mass medien ekoizpenetara mugatu behar. Bada musika komertziala baina horregatik, eredu hori atsegin ez dutenek ez diote musika egiteari utzi ezta?
Ba bideoklipekin berdina gertatu beharko litzateke. Taldeen onurarako alde batetik baina baita, eta bereziki, gure hizkuntzarengatik. Euskarak, eremu guztietan aukera bat izan behar du gerturatzen den edonerantzat eta gaur egun hain modan dagoen fenomeno batean presentzia izatea, berebizikoa da.
Atsegin dut bideoklipak ikustea eta urte hasieran, urteko bideoklip hoberenen zerrendak begiratzen ibiltzen naiz. Nazioartekoak gehienak eta baita estatu mailako baten bat ere. Polita litzateke egunen batean, Euskal Herrian eginikoekin bakarrik ere, zerrenda bat egin ahal izatea.
Oraingoz, ez naiz halako top bat egiteko gai sentitzen ez baita euskal bideoklipak ezagutzeko eremurik (Badok.info-k ekarpen ederra egin dezake alor honetan) baina aletxo bat jartzearren, aurten egin denetik eta ezagutzen dudanetik, aukeraketa txiki bat egin dut. Ez dezatela esan Euskal herrian ez dela bideoklipik egiten!
Propopsamenik baduzue, ongi etorriak izango dira.
PD: Sorta honek ez du zerrenda izaerarik. Ordena ausazkoa da erabat.
NIÑA COYOTE ETA CHICO TORNADO – Lainoak
Ia-ia 2013koa dela ere esan genezake baina mugan dagoenez ezin izan diot eusti zerrendan sartzeko tentazioari.
BAKELITE – Azeriak
Ezin daiteke esan egiten dutena ezberdina ez denik eta bideoklipean ere musikan duten izaera berezia mantentzeko gai izan dira.
IÑIGO CABEZAFUEGO – Resaca de un bohemio
Naparra artista hutsa da, duen zoramen mailak maitagarri egiten duen horietakoa. Bere azken diska (Camina conmigo) erabat gomendagarria da eta lehen singlea izan zen hau adibide ona da.
BELAKO – Crime
Mungiarrak eskenatokian ikusten dituzun lehen aldian mukizu horiek nondik atera ote diren pentsatzen duzu. Heldutasun maila ikaragarria dute eta este askok 30 urteren bueltan garatzen dugun gustu musikalarekin jaio direla dirudi. Bideoklipetan ere, besteak baino urrats bat aurrerago doaz.
JOSEBA IRAZOKI ETA LAGUNAK – Baso artean
Putoa amoa da, zer egingo diogu ba? Oraingoan gainera Tom Waitsez mozorrotuta eta lagun eta guzti etorri zaigu. Bideoklip ederra prestatu dute animazioak ere bideoklipetan zer esana duela gogoratuz.
BERRI TXARRAK – Zerbait asmatuko dugu
Onartu beharrean naiz gozatzen ari naizen Berri Txarraken lehen lana dela “Denbora da poligrafo bakarra” hau. Bizitzako garai bakoitzean musika mota ezberdina entzuten dugu eta bide horretan ez gara sekula parean suertatu. Oraingoan bai eta gehienbat bigarren diskoarekin, eta baita hirugarrenarekin ere, ikaragarri gozatzen ari naiz (lehendabizikoa gehiegi da niretzat oraintxe). Eta bideoklipa… Zer esan? Aste honetan flipatu egin dut Air Review taldearen bideoklip eder hau egin zuen tipoa euskalduna dela jakitean. Joseba Elorza izena du eta bera arduratu da BTXen azken laneko diseinu eta lehen bideoklipaz. Jarraitu beharreko tipoa Elorza hau…
IZEBERG – Ezin ezer egin
Mendeku Itxua edo Hotzikara taldeetatik datozen usurbildar hauek proeiktu berri bati ekin eta Euskal Herrian mota guztietako musika egiten dela frogatu dute. Bideoklip honetan Foo Fighters gogoratu dezakeen Power Rock indartsu batekin kolpatzen gaituzte eta bideoklipa ere argi zein irudiz ederki zaindua dago.
TANIA DE SOUSA – Baso ilunetik
Urteko diskarik esperoenetako izan da eta ez dakit Taniaz espero genuen guztia bertan topatu ote dugun azkenean. Hala ere, hainbat lekutan entzun ahal izan dira bere kantuak eta bideoklipa urteko ikusienetakoa izan da.
ERROMA – Buakera
Eta azkena zerrenda honetan baina agian nahita, ahal bezain garbi geratu zedin bideoklipen ordena ausazkoa dela erabat. Denbora generaman donostiarren lehen lan luzearen zain eta espero genuen moduan, ez dio inori hutsik egin. Hori gutxi balitz, “Bukaera” honentzat bideoklip bikai bat gauzatu dute CUATROYUNACAMARAkoek. Gozatu!
Finlandia (2. atala) – 2.3
Alkoholaren inguruko monografikoa amaitu eta bere arrebaren bila joan behar zuela aitzaki, logela utzi zuen Lorencok italiarrengan ohikoa den hezierarekin. Mendiko botak jantzi eta goizean goiz espedizioan ateratzeko prest utzi zuen Quechua txikia bizkarrera bota zuen egunari ekiteko asmoz. Suncamparekin zer egin pentsatzen hasi zen orduan eta ez zitzaion gehiegi gustatu maleta handi hura guztien bistan uztearen ideia. Logelan lockerrik ote zegoen begira hasi zen baina ez zuen topatu. Gainera, halako maleta puska bat sartzeko etxeko armairuaren tamainako locker bat beharko luke gutxienez. Buruari buelta batzuk eman ostean, mesfidantza alu horiek alde batera utzi eta fardela ohea azpian sartzea erabaki zuen “Ez dut arropa besterik barnean. Nork lapurtuko dit ba? …Mekaguendios lapurtzen badidate!”.
Gelatik irten eta eskaileretara bidean abiatu zen. Komunenetara iristean ordea, hortzak garbitzeko monoa zuela konturatu zen. Egunean hiru aldiz garbitzen zituen eta beharra, menpekotasun izatera iritsi zen ia-ia. Irailaren 11a geroztik arauak aldatu zituzten hegazkinetan eraman zitezkeen likidoen inguruan eta arau horiek ongi ezagutzen ez zituenez, ez zuen ezer eramaten sekula “Badaezpada ere… Xaboi eta xanpuarekin batera erosiko dut hortzetarako pasta tutu bat”. Komunetako ate parean locker sorta eder bat topatu zuen eta Suncamp handia bertan sartzen ez bazen ere, egun amaieran giltza bat izateko zer demontre egin behar zen galdetzea erabaki zuen baliozko gauzak behintzat bertan sartzeko “bat ezin da egun batetik bestera erabat aldatu… Pixkanaka”.
Eskailerak jaitsi eta harrerako gelara iritsi zen. Ez zirudien goizean ezagutu zuen gela berbera. Goizeko iluntasuna leihate handietatik sartzen zen argiak jan zuen eta alde batetik bestera edo harrera pareko sofetan tertulian zegoen jendeak biziz beteriko leku batean bilakatu zuen. Eskaileretatik zetorren korridorea amaitzean, gela goizean iruditu zitzaiona baino handiagoa zela konturatu zen gainera. Irtengune handi bat zuen kanpora ematen zuen leihate handiaren kontra eta bertan bost bat ordenagailu topatu zituen. “Badut interneta non erabili. Arazo bat gutxiago”.
Harrerara gerturatu eta ilaran zain denbora apur bat egon beharko zuela ondorioztatu zuen “Ez naiz galduta dabilen bakarra…”. Barrura begiratu eta lotako ametsean lagun baino gehiago izan zuen eztizko begiradadun neskaren bila hasi zen “Lastima”. Bere lekuan, Kathy Bates gazte bat gogoratu zion emakume handi bat zegoen. Goxotasun zein interes guztiarekin ari zitzaion azalpenak eskaintzen parean zuen neskari “Ondo moldatu behar naiz emakume honekin”. Ez zen lodiegia ere baina bai oso handia. Metro eta laurogei neurtuko zuen gutxienez eta lehen kolpean antzeman zitekeen guztian, lasaitasuna iradokitzen zuen. Buru atzetik hogei bat zentimetro erortzen zitzaion Ile-motots sinple batean zeraman bildua ile hori indartsua. Ez zuen inolako makillajerik eta arropa ere begiradan sumatzen zitzaion praktikotasunarekin aukeratua izan zen.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka Spotify eta Youtuben.
Atal zaharretako soinu bandak eta gehiago, hemen.
The Indezents 
