zinea
Euskal Harriaren ABDak
Kaixo mundua, argi honek min ematen du…
Gaur kobazulotik atera eta zuen aurrean aurkezten gara urte bete luze batean zehar sekreturik sekretuenean gorde dugun Euskal Harriaren ABDak proiektuarekin.
Dibertigarria iruditu zitzaigun ideia eta Euskal Herri osoan zehar urte betean film labur bat egingo zuten 26 harrizain bilatzeari ekin genion (aspertuta oso arriskutsuak gara eta egokiena hori iruditu zitzaigun, barkatu). Uzta oparoa izan da eta 26 harrizain horien lana Euskal Harriaren ABDak filman bilakatu da.
Azaroaren 5ean estreinatuko dugu Donostiako Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astean. Egun bat lehenago jaialdikoek adeitasun osoz prestatu diguten prentsaurreko bat ere eskainiko dugu Euskal Harriaren ABDak aurkezteko baina lasai, iritsiko da horren berri zehaztasun gehiagoz emateko eguna.
Victoria Eugenian izango da Euskal Harriaren ABDak film kolektiboaren estreinaldi mundiala eta aste bete beranduago, Euskal Herriko 7 hiriburuetan eskainiko dugu (emanaldi hauen leku eta orduak zehaztuko dizkizuegu aurrerago).
Eta hortik aurrera zer? Ba mundua konkistatzera. Euskal Harriaren ABDak zure herriko zinema, kultur etxe, gaztetxe, taberna, zulo, tortura gela edo etxeko komunean eskaini nahi baduzu, jarri harremanetan gurekineuskalharriarenabdak@gmail.com helbidean eta harrizain bat bidaliko dugu nahi duzun lekura filmarekin (Ezkutatu baliozko gauzak bazpada ere. Gero ez esan abisatu ez genizunik…).
Filmea 3 hilabeteetan zehar mugituko dugu munduko txoko guztietan zehar (Deitzen digutenetan bederen) eta world tour hori otsailaren 14an amaituko da. Hortik aurrea, harrizainak libre utziko ditugu beraien laburrarekin nahi dutena egiteko.
Has dadila konkista!
SINOPSIA
EUSKAL HERRIKO 26 ZUZENDARIK EGINIKO BELDUR, ZIENTZIA FIKZIO ETA FANTASIAZKO FILM LABURREZ OSATURIKO FILM KOLEKTIBOA.
AURKEZPENA
Teknologiak bahitutako Maritalavistarenetorkizunetik, Belegor Anaiendenboran izoztutako Euskal Herri jatorrera, KKinzona Produktionsen landabeldurretik Koldo Almandozen merkatal zentruko drama mitologikora edo… Jorge Gilen thriller folklorikotik Chochowsky Ahizpendistopia feministara.
Hori guztia eta gehiago topatu daiteke Euskal Harriaren ABDakfilm kolektiboan. Zinegile profesionalak, oilar-pisuan borrokatzera ohituak dauden amateurrak eta lehen aldiz kamera bat hartu eta labur bat grabatzeko abenturan murgildu diren animatu inkontzienteak. 2014ko udan euskal alfabetoko 26 hizkietako bat egokitu zitzaion bakoitzari eta hizki horretatik abiatuta beldur, zientzia fikzio edo fantasiazko film labur bat egiteko eskatu zitzaien.
Elsa Oliarj Inesen kafez lagundutako bideo-sorkuntza odoltsutik Katihotsak Logiaren filologia thrillerera, Iñigo Acharen bilaketa meta-zinetik AK 47 lapurtarren mezu, doinu eta groovera edo… Ane Urkiolaren zorigaiztoko bingotik Ziritranka filmak-en gabon ipuin desfasatura.
7 probintzietako zinegileak, bakoitza bere aldetik lanean, 26 film laburrez osatutako film bat osatzeko. Jarri zitzaizkien baldintza bakarrak: laburrak euskaraz grabatzea, euskal elementuetan oinarrituak egotea eta goitik behera, Euskal Herrian ekoiztuak izatea.
Xumar Altzugarairen Olentzero serial killerretik JAZPANA! Kultur Elkartearen Ultrafesta futuristara, Eneko Olazabaleta Santi Leoneren euskararen Eri otzetik Alexander Garacotcheren bihurguneko neskaren remakera edo… Robert Robichet-en 3. faseko topaketa surrealistatik Askatu Piztiaken Kennedy Toole usaina duen Abereen Etxaldera.
26 labur, film bat, Euskal Harriaren ABDak.
ZUZENDARIAK
ASKATU PIZTIAK
BERANTIARRAK
KKINZONA
ENEKO OLAZABAL (JAUME GELABERT eta SANTI LEONE)
KATIHOTSAK LOGIA
BELEGOR ANAIAK (ANDONI JORAJURIA eta PATXI DUTOURNIER)
ROBERT ROBICHET (PETTE ETXEBERRIA)
CHOCHOWSKY AHIZPAK (ALAITZ MAÑES, KATTALIN MINER eta LORE LUJANBIO)
AK47
MARITALAVISTA (PERU MAGDALENA eta ARITZ ALBAIZAR)
ZIRITRANKA FILMAK (JOSEBA IRURETAGOIENA, ANDER XILBAN, JULEN CANTALAPIEDRA eta ANDER EPELDE)
PALANGANA (IDOIA VIDAROR eta MADDI ZUMALABE)
PATATOAK (PERU VILLARIAS)
PARADIXU ZINEMA ZINEFORUMA
ISLANDIA PRODUKZIOAK
HEDOI ETXARTE
ALEXANDRE GARACOTCHE
XUMAR ALTZUGARAI
ELSA OLIARJ INES
IÑIGO ACHA
KOLDO ALMANDOZ
PATEA PRODUKZIOAK (ANTTON ROUGET, ANTTON LANNES eta ARITZ VIDEGAIN)
ANDER BOLIBAR ZABALA
JAZPANA! (MIKEL ALVAREZ SARRIEGI eta JON ARTOLA)
JORGE GIL MUNARRIZ (MORIARTI PRODUKZIOAK)
ANE URKIOLA (IZAR PRODUKZIOAK)
FITXA TEKNIKOA
IZENBURUA: EUSKAL HARRIAREN ABDak
IDEIA ORIGINALA: KATIHOTSAK LOGIA
KOORDINAZIO TALDEA: MIKEL ALVAREZ, JON ARTOLA, BEÑAT ITURRIOZ, DAVID LARRAÑAGA eta OSKARBI SEIN
ZUZENDARITZA, GIDOIA eta EKOIZPENA: HAINBAT (EUSKAL HERRIKO 26 ZUZENDARI)
EKOIZPEN URTEA: 2015
HERRIALDEA: EUSKAL HERRIA
GENEROA: BELDURRA, ZIENTZIA FIKZIOA, FANTASIA, UMOREA
IRAUPENA: 126 min
FORMATUA: DIGITAL · SCREEN · RATIO: 16:9 KOLOREAN eta TXURI BELTZEAN
SOINUA: STEREO
JATORRIZKO HIZKUNTZA: EUSKARA
KONTAKTUA: EUSKALHARRIARENABDAK@GMAIL.COM
WEB HORRIA: WWW.EUSKALHARRIARENABDAK.COM
PRENTSA OHARRA
Irudimenaren indarra: Kung Fury
Azkenaldian ikusi dudan gauzarik handiena da Kung Fury, zalantzarik gabe. Duela urte eta erdi inguru izan genuen proiektuaren berri eta egun hartatik arretaz jarraitu dugu. Garai hartan laguntza bila zebilen David Sandberg Kung Fury aurrera eramateko eta amua, oso ona zen. Ordura arte grabatuta zuenaren zatiak jartzen zituen Youtuben eta nola egin zuen erakusten zuen bertan. Ikaragarria zen baliabide gutxirekin lortzen ari zena eta eldarniozko istorioak balioa gehitu besterik ez zion egiten David eta konpainiak erakutsitako irudimenari (zentzurik zabalenean).
Kung Fury B Serieko filma bat da… Beno, J edo Kkoa agian. Umetatik ikusi ditugun hainbat pelikulei keinuak biltzen ditu eta helburua oso garbia da; ahal bezain disparaterik handiena gorpuztea. Adibide bat jartzearren, aurreratuko dizuet egun batean, Kung Fu maisu zital bat harrapatu nahian dabiltzala tximista batek joko duela gure protagonista eta hori gutxi balitz, kobra batek kosk egingo diola. Gertaera horrek, antzinako kondaira batek aurreikusi zuen Kung Fu maisu handienean bilakatuko du, Kung Fury.
David Sandberg da proiektuaren aita baina baita protagonista ere. Bere inguruan lagun eta hirugarren edo laugarren mailako aktoreak bildu ditu eta emaitza, sinestezina da. HDan zintzilikatu dute gainera crowdfundingean laguntza eman zieten guztiei eskerrak emateko eta merezi du telebistan Smart TV bidez ikustea. Halakorik ez baduzue, hemen duzue esteka. Prestatu palomita batzuk eta gozatu!
Esan bezala, orain dela urte eta erdi jakin genuen Kung Furyren inguruan baina orain arte, proiektuak ez du oihartzun gehiegi izan. Bitxia da zerk eman dion azken bultzada nazio arteko komunikabideetan agertzeko eta hori, filmaren kantu zentralaren bideoklipa izan da. Badakizue normalean famaturik tartean ez bada, hainbat eta hainbat lan eder itzalpetik igarotzen direla fokoen argiaz gozatu gabe eta kasu honetan, XXI. mendeko freak bat izaten amaitu duen 80. hamarkadako izar bat izan da Kung Furyri behar zuen bultzada eman diona. Kantu zein bideoklipean David Hasselhoff dugu protagonista eta bideoklip hori izan da sare sozialetan filma ezagun egitea lortu duena (Filman kameo txiki bat ere egiten du). Kontuak kontu, arrakasta ederra izaten ari da Kung Fury eta gezurra badirudi ere, Cannesen izan da! Bejondaizuela!!
Eta betiko galdera… Noizko halako bat gurean? Ba azti ibili agian labe galduren batean xigortzen ari dela (Hona arte irakurri dezaket).
Zineaz maitemindu nintzen lekua
Gure bizitzak une magikoz beteta daude. Maitasun bereziarekin gogoratzen ditugu eta sentsazioa dugu, une haiek gabe gure bizitza ez litzatekeela berbera izango. Gu geu, ez ginatekeela pertsona berbera izango. Une magiko horiek gure bizitzan zehar garrantzitsuak izan diren pertsonei lotzen gaituzte askotan eta nahiz eta urteak pasa elkar ikusi gabe, gertuko sentitzen ditugu bizipen hark espazioa eta denbora gainditzen dituen modu batean lotuko bagintu moduan.
Hala ere, une magiko horiek, ez dira beti pertsonei lotuak egoten. Askotan, protagonista, leku bat izaten da. Askotan aipatu dut blog honetan Bilboko San Inazio Auzoan zegoen bideoklub txiki bat. Eta aipatu dudan bakoizten, hitza eman dut egunen batean post bat eskainiko niola (Bazen garaia…). Pasa den asteburuan Bilbon izan nintzen aspaldiko partez eta ikasle urte haietan ederki ezagutu nituen lekuetara itzuli nintzen une magiko haiek intentsitate gehiagoz gogoratu nahian edo. Hori dela eta, eta burura tsunami baten moduan etorri zitzaizkidan oroitzapenen freskotasuna baliatzeko asmoz, post madarikatu hau idazteko unerik egokiena hauxe dela iruditu zait. Ea hizkietan jarrita ez duen magikotasunik galtzen.
Bost goierritar bizi izan ginen Arturo Kanpion kaleko etxe hartan eta ederki pasa genuen, baita gaizki ere (Hori du bizitzak). Nor garen zehazten hasi ginen urte haietan eta liburu bat idazteko ere emango lukeen anekdotak sortu ziren bertan (Hori beste baterako utziko dugu hobeto). Garai haietan, musika nuen obsesio nagusi eta nahiz eta zinezalea nintzen dagoeneko, denbora askoz gehiago igarotzen nuen musika entzuten pelikulak ikusten baino. Gogoan dut ordurako banituela nire pelikula kuttunak (Trainspotting edo Do The Right Thing datorzkit burura oraintxe). Kontua da, gaur egun zinea dela nire obsesio nagusia musikaren parera iritsita eta zazpigarren artearekin dudan maitasun istorioa bideoklub txiki hartan hasi zela.
Etxetik etxadi batera zegoen San Inazioko plazako aldamenetako batean. Bertara sartu eta eskumara bideoklubeko langilearen txokoa zegoen. Parean, azken estreinuekin beteta zegoen apalategi erraldoia. Sartu ginen lehen aldian bertan aritu ginen pelikula bila baina ez genuen ezer interesgarririk topatu. Atzekaldean, apalategi bera pelikula zaharragoz beteta zegoen eta horren parean, paretaren aurka, apalategi luzeago bat zegoen eduki berberarekin. Lehen egunetan, apal horietatik hartu genituen pixura eramateko pelikulak. Atzeko pasillo horretatik ezkerrera, gortina gorri bat eta barruan helduentzako pelikulak (19 urte genituen bai baina onartuko dizuet ez genuela jakin minez bazen ere, sekula gortina hura igaro. Nik dakidanagatik, snuff pelikulak grabatzeko estudio txiki bat egon zitekeen bertan).
Horrela esanda, ez du ematen bideoklub hark ezer berezirik zuenik eta hala da, oraindik, ez baitizuet gure bizitza aldatu zuen apalategiaz hitz egin. Paretaren aurkako apalategi luzearen eskumara topatu genuen egun batean, txoko batean, ia ezkutuan. Ez dakit zein kriterioren arabera jarri zituen bideoklubeko langileak apal horretan pelikula haiek eta ez gainontzekoekin baina ordurarte ikusi nituenez gain, istorio ikaragarriz beteriko mundu amaiezin bat zegoela ezagutu ahal izan nuen apalategi harri esker. Beste askok ez bezala, barrena ukitu zidan zine mota batekin egin nuen topo.
Garai hartan VHSa zen modako euskarria eta pixuan bideorik ez genuenez ebay-n erosi genuen atzera ondo botatzen ez zuen bat. 50 pelikulatik gora ikusi genituen apalategi magiko hartatik hartuta eta egun hartatik aurrera, nire bizitzak bide berri bat hartu zuen. Egia esan , ez ditut pelikula haiek guztiak gogoratzen baina nire oroitzapenean indar gehienez eutsi direnak zerrendatzen saiatuko naiz jarraian.
Das Experiment:
Run Lola Run:
Requiem For A Dream:
Memento:
Cube:
Pi:
La haine:
Mallrats:
Lock, Stock and Two Smoking Barrels:
The Edukators:
Good Bye Lenin:
Noviembre:
El factor Pilgrim:
Idazten hasi eta uste nuena baina gehiagoz gogoratu naiz azkenean. Esan beharrik ez daukat guztiak direla gomendagarriak eta gehienak ikusi beharreko moduan katalogatuko nituzkeela. Gehienak ezagunak ditugu baina bada filma berezi bat hauen guztien artean eta azkenerako utzi dut nahita. Ulergaitza egiten bazait ere, El Factor Pilgrim ahanzturaren zuloan erori da eta zaila da Youtuben ere bere inguruko bideo edo trailerrik bilatzea. Are zailagoa, ezinezkoa hobe esanda, kopia bat eskuratzea. Zinezale amorratua izateaz gain, bildumazale patologikoa ere banaiz eta filme hauek zein beste askoren DVD originalak etxean izaten saiatzen naiz. Hau ordea, ez da lan erraza aipatu ditudan asko eta asko deskatalogatuak daudelako gaur egun. Zer esan Santi Amodeoren lehen lana izan zen El Factor Pillgrim honetaz…
Orain gutxi, twitter bidez topatu nuen Santi eta pelikula zoragarri honen DVDrik ba ote zegoen galdetu nion. Azkar erantzun zidan eta lastima bada ere, ez da berargitalpenik izan eta geratzen diren kopia urriak VHS formatuan daude. Zer egingo diogu ba…
Amaitzeko, kontatuko dizuet baita ere bideoklub magiko hark zabalik jarraitzen oten begiratzera ere joan ginela eta bai, nire harridurarako, zabalaki jarraitzen du. Bejondaizuela!
Usurbeko kritikak: Interestellar
INTERSTELLAR
Zuzendaria: Christopher Nolan
Gidoigilea: Christopher Nolan
Aktoreak: Matthew McConaughey, Anne Hattaway, David Gyasi, Jessica Chastain, Mackenzie Foy, Michael Cane, John Lithgow, Cassey Affleck
Musika: Hans Zimmer
Argazkia: Hoyte van Hoytema
Herrialdea: AEB
Iraupena: 169 minutu
Gogoratzen dudan bakoitzean oraindik hotzikarak sortzen dizkidan Gone Girl harrigarriaz idazteko eseri nahiz ordenagailu aurrean baina bat batean, egin beharreko Usurbeko Kritiken artean bi filma eder ahaztuak nituela gogoratu dut. Kuttun ditut gainera bi zuzendariak beraz Ben Affleck eta Rosamund Pikek itxaron egin beharko dute oraingoz.
Wes Andersonen The Grand Budapest Hotel da lehendabizikoa eta Christopher Nolanen Interestellar bigarrena. Berez, Wesen txanda behar luke baina bi filmak barnean eragin zidatena hain urrun dago bata bestetik, gaurkoan Matthew McConaughey eta Anne Hathawayren denbora zein espazioan zeharreko odisea zoragarriari heldu beharrean nagoela.
Memento bikainarekin ezagutu nuen Nolan Jauna eta ikusi nuenean nuen adinagatik edo, asko markatu ninduen. Ohiko iturrietatik edatera ohituta ginen filmeez haratago, mundu oso bat zegoela konturatu nintzen eta Menento hura eta gero hasi nintzen gaur egun pasio indartsuenetako dudan zinearekin gozatzen (Pendiente dut baita ere bideoklub xarmangarri harren inguruko posta… Beste batean).
Interestellar etorkizun apokaliptiko batetik abiatzen da. Ez ordea ohituta gauden horietakoa; zombiek erasotua, pandemia batek hartua edo hondamendi nuklear baten ondorengoa. Interestellarreko apokalipsia geldoa da, urteetan luzatzen ari da eta pixkanaka, egunez egun, gizateriaren desagertzea geldiezinago sumatzen da. Egoera horrek, Lurra Planetan bizi garenon helburu zein metodoak erabat aldatu ditu eta gaur egun ikusita, barregura ere sortzen duten egoerak sortzen ditu.
Hala ere, bada bizirautean baino, epe luzera begira dagoen jendea eta… Eskerrak. Gizateriarentzat mundu berriak bilatzen daramatzate makina bat urte eta plan horri hasiera ematea suertatzen denean sartzen dira jokoan Copper eta bere alaba Murph. Ez dizuet gehiegi kontatu nahi nik neuk ez nuelako ezertxo ere jakin nahi izan Interestellar ikusi aurretik eta filma ikusi ondoren, erabaki ona izan zela ondorioztatu nuen (Ez egin inori zuri egitea nahi ez duzunik erakutsi ziguten haurtzaroan).
Interestallarrek gizakiaz hitz egiten digu, esploratzaile senaz, amore ez emateaz eta maitasunaz. Gehienbat, maitasunaz. Hala ere, ez da maitasun istorio bat eta horrek ematen dio hain justu indarra. Espazioa, zulo beltzak, planeta galduak eta gizakiak, bere bulkada eta kontraesanekin. Inception ikaragarrian denbora ezberdinetan gertatzen ziren planoekin jolastu zuen Nolanek eta oraingo honetan, joko hori ametsen mundutik fisikaren eremura eraman du. Emaitza, bikaina da bi saiakeretan eta filmaren garapenerako berebiziko tresna da gainera (Eta oso entretenigarria!).
Aktoreen lana ere azpimarratzekoa da eta nahiz eta nire aktorerik kuttunerak ez diren (kontrakoa esango nuke), gustura izan nintzen Matthew eta Anne kamera minutu eta minutuak gainean nola hartzen dituzten ikusten. Filma aluak egin ditu orain arte Hattawayek eta beste horrenbeste esan daiteke McConaugheyren inguruan. Biak hala biak ordea, nire errespetua irabazten ari dira azkenaldian egiten ari diren gidoi aukeraketekin. Hori gutxi balitz. Michael Cane edo aurreratuko ez dizuedan kameo berezi batek gorputza ematen diote aktore-multzo ederrari.
Kontra zerbait aipatzearren, agian, irauten dituen 169 minutuak aipatu beharko nituzke nituzke. Azkenaldian, badirudi filma on bat egin nahi baduzu bi ordu eta erdi baino gehiago iraun behar duela eta egia esan, nahiko aspertuta nago moda horrekin. Hala ere, kasu honetan barkatu egingo diogu niri behintzat, ikaragarri azkar pasa bait zitzaidan denbora (Jarriz gero, gehiago ere ikusiko nuke gustura)
Laburbilduz, Interestellar ikusi beharreko filma da. Zinetik atera eta egun batzuetan zehar buruan bueltaka jarraitzen duen horietakoa. Hari-muturrak lotzen, sakonago begiratzen, mundura, eta barrura. Denbora asko egon naiz Nolanen azken lanaren zain eta Interestellar ikusi ondoren, gogo gehiago dut oraindik hurrengoa ikusteko. Nora eramango ote gaitu orduan?
Usurbeko kritikak: Loreak
LOREAK
Zuzendaria: Jon Garaño eta Jose Mari Goenaga
Gidoigileak: Jose Mari Goenaga Jon Garaño eta Aitor Arregi
Aktoreak: Nagore Aranburu, Itziar Ituño, Itziar Aizpuru, Joxean Bengoetxea, Egoitz Lasa, Ane Gabarain, Joxe Ramon Soroiz, Jox Berasategi
Produkzioa: Irusoin eta Moriarti
Musika: Pascal Gaigne
Argazkia: Javi Agirre Erauso
Herrialdea: Euskal Herria
Iraupena: 99 minutu
“Baina azken batean, loreak baino ez dira”. Horixe dugu ikusi aurretik filmaren inguruan izan dugun pista bakarrenetako bat. Zuzendariek ez dute askoz gehiago kontatu nahi izan eskaini dituzten elkarrizketetan eta egia esan, eskertzekoa da.
Filma ikustera sartu eta dakigun gauza bakarra, Nagore Aranburuk bikain gorpuzten duen Ane astero loreak jasotzen hasten dela da; egun berdinean eta ordu berberean. Sentsibilitate ikaragarriko aktorea dugu Nagore eta sekula plater bat hautsi ez izanaren aurpegi hori, indarrez beteriko begirada batekin uztartzen du. Gidoi bikaina da Jose Mari Goenaga eta Jon Garañok Aitor Arregiren laguntzarekin idatzi duten hau baina ez da hau Moriartikoen meritu bakarra Loreak zoragarri honetan. Hiru emakumeen istorioa dela irakurri dugu han eta hemen azken asteetan eta a zer hiru emakume! Aktore aukeraketa bikaina egin zuten eta hauek proiektuan erabat murgiltzea lortu dute gainera. Nagore Aranburu dugu trailer eta aurrerapenetan gehien ikusi dugun aktorea baina Itziar Aizpuru eta bereziki, Itziar Ituñoren lana ikaragarria da baita ere.
“Loreak baino ez dira…” eta hala da. Loreek ez dute sentimendurik, ezta zentzu zehatzik ere, guk islatzen ditugu hauek beraiengan erosi, oparitu edo nonbait jartzen ditugunean. Loreakeko loreek ere zentzu ezberdinak dituzte eta hiru emakume hauen begiradatik ikusten dugu nola erramu berdinak, oso erantzun ezberdinak sortu ditzaketen.
Loreaken erritmoa lasaia da, pausatua, baina aldi berean, denbora gutxian gauza asko kontatu eta gehiago iradokitzen dituenaren sentsazioarekin amaitzen duzu filma. Kontatzeko moduaren aldetik, eta nahiz eta kontakizuna orotara kronologikoa den, collage itxura du. Leku ezberdinetatik hartutako pasarteak ikusten goaz, askotan, beste une batean gertatu diren elkarrizketekin jantzita. Hori gutxi balitz, atal ezberdinetan banatzen da filma eta hala ere, gidoi makinaria perfektu batez lotutako eraikuntza bat miresten ari zarenaren sentsazioa duzu.
Makinaria horretan engranaje pertsonaiak ditugu eta Beñaten kasuan ezik, ederki garatu eta aurkeztuak daude guztiak. Pertsonaia bakoitza agertzen den lehen eskenan ez dituzu hamar segundo ere behar nolakoa den jakiteko eta hori, oso zaila da alferrikako elkarrizketetan erori gabe. Beñaten kasuan ordea, zuzendariek beraiek aitortu dute pertsonaiaren anbiguotasun hori nahita hartutako erabaki bat dela eta behin filma ikusita, erraz ulertzen da zergatik. Hala ere, eta esandako guztia ona izan ez dadin bada ere, nire barneko kuxkuxeroak informazio gehiago eskatzen zidala onartuko dizuet. Hala egin balute ordea, filma berdina izango ote zen? Emaitza berdina lortuko ote luke? Ziurrenik ez.
Loreak – Trailer VOSE from Irusoin on Vimeo.
Ohituak gaude filmeetan New York, Chicago, Madril edo Paris ikustera eta nahi edo ez, horrek distantzi moduko bat ezartzen du ikusle eta filmaren artean. Urruneko lekuak ditugu eta hori dela eta, beste errealitate batekoak iruditzen zaizkigu askotan. Horrek abantaila garbi bat du, istorioa hain urrun ikusita, errazagoa baita sinesgarri egitea. Ez duzu han zer gertatzen den ezagutzen, ez dakizu nola bizi diren egunerokotasunean eta edozer gauza irensten duzu. Hor topatzen dut Loreakek, edo gurean kokatutako edozein filmak, izan dezakeen erronka nagusia guztiok ezagutzen ditugun eta ia etxeko sentitzen ditugun lekuak agertzean (ia salto bat eman nuen autobideko kartel batean Ormaiztegi Beasain ikustean), atzerriko edozein filmak baino sinesgarriago izan behar baitu ikusleak ezer arrarorik ez sumatzeko. Zalantzarik ez izan ordea, gertutasun une horiek filmaren alde jartzen dituztela eta Goenaga eta Garañok. Garañok eta Goenagak arazorik gabe gainditzen dute erronka hori filmak irauten dituen 99 minutuetan zehar istorioa, etenik gabe eta jario natural baten moduan igarotzen baita ikuslea filmetik une bakar batez ere atera gabe (ondokoari mugikorra dantzan hasten zaionean kenduta. Hain zaila al da zinera sartzean mugikorra isiltzea?)
Ederra da Loreak, zoragarria, eta ez dakit zertan ari zareten oraindik ikustera joan ez bazarete. Ez dut nik zuzendariek egin ez dutena egingo, pelikula destripatzea hain zuzen ere baina hala ere, polita da filmeetatik inon irakurri ez duzun irakurketak ateratzea eta nik ere, nirea utzi nahiko nuke Usurbeko Kritika honetan. Bada elementu bat pelikulan ia loreak bezain garrantzitsua iruditu zaidana eta hori, denbora da. Loreek ez dute zentzu zehatzik, guk ematen diegu zentzua baina denborak, errealitatea finkatzen du, nahiz eta orain bost urtekoa izan. Berri Txarraken azken lana kalean izateko aste bete inguru falta den honetan, filma hau hoberen definitzen duen esaldia disko hirukoitz horren izenburua delakoan nahiz. Hain zuzen ere, denbora dela, poligrafo bakarra.
Ikusi Irratia – Joxe Mari Goenaga eta Jon Garaño (Loreak) from GITB on Vimeo.
Usurbeko kritikak: La Isla Mínima
Zuzendaria: Alberto Rodríguez
Gidoigileak: Alberto Rodríguez eta Rafael Cobos
Aktoreak: Raúl Arévalo, Javier Gutiérrez, Nerea Barros, Antonio de la Torre, Jesús Castro, Manolo Solo, Jesús Carroza, Cecilia Villanueva, Salvador Reina, Juan Carlos Villanueva
Produkzioa: Atresmedia Cine, Atípica Films eta Sacromonte Films
Musika: Julio de la Rosa
Argazkia: Alex Catalán
Herrialdea: Espainia
Iraupena: 105 minutu
Gogo izugarria nuen La Isla Mínima ikusteko eta hori arriskutsua izan ohi da. Filma bat ikusteko gogo asko duzunean erraza izaten da zinetik irtetean espektatibak bete ez direla sentitzea baina kasu honetan, halakorik ez, guztiz kontrakoa.
Alberto Rodriguezen filma thriller bat eta zer nahi duzue esatea? Thriller eta zine espainiarra terminoak elkarrekin ikustean aurreiritziak izan nituela onartu beharrean naiz. Are gehiago, La Isla Mínimaren atzean Atresmedia zegoela jakitean. Ezin dut saihestu baina koadrila hau zerbait ekoizten ikusten dudan bakoitzean Mario Casas irudikatzen dut nerabeek ere nahi ez duten nerabeentzako filma batean nazka ematen.
Hori dela eta, Donostiako Zinemaldian jaso zituen kritikak irakurri ostean nire jakin mina piztu zuen. Trailerra ere ikusi nuen sarean eta… Nola? Aste bete lehenago ikusten amaitu nuen True Detective etorri zitzaidan burura. Argia, elkarrizketak, pertsonaiak, testuingurua, argumentua… Kopia lotsagabe baten aurrean ginela pentsatu nuen eta sarean begira hasi nintzen. Bat baina gehiagoren ahotan entzun nuen telesail amerikarrarekiko antzekotasun gehiegi zituela eta Matthew McConaughey eta Woody Harrelsonek protagonizatutakoaren arrakasta baliatu zutela Alberto Rodriguez eta Rafael Cobosek istorioa garatzerakoan.
Hala ere ikustera joan nintzen eta gauza bakarra atera nuen garbi alderaketa honen inguruan, trailerrak batzuetan, pelikula izorratzeko gai direla hain zuzen ere. Antzekotasunak ditu bai baina kasualak izan daitezke lasai-lasai. Agian, nahastea eragin duena istorioa gertatzen den lekua da. True Detective Luisianako kostaldean gertatzen da eta La Isla Miníma Guadalquivir ibaiaren bokale inguruan. Ez nuen inguru hori ezagutzen eta egia esan, ikaragarria da. Padura amaiezinez betea dago ingurunea eta nahi edo ez, Luisianako padurak ekartzen ditu burura paraje mota horrek. Are gehiago, True Detective ikusi berri baduzu. Horretaz gain, bertan topatzen dugun gizarteak iraganean harrapatua dirudi eta bazter guztiak paletoz josita topatzen ditugu. Misisipi ibaia eta Guadalquivir beraz uste genuena baino gertuago ageri zaizkigu bata bestearengandik baina horretaz gain, benetan, La Isla Mínima istorio originala dela esango nuke.
La Isla Mínima bikain honetan bi polizia, ideologikoki plano erabat kontrakoetan bizi direnak, elkarrekin joaten dira ipuin batekoak diruditen padura hauetara bi ahizpen desagertzea ikertzera. Lan horretan, bertako errealitate eta jendartean murgilduko dira kasuan eta beraien garapenean aurrera egiten dugun heinean.
Istorioa 1982an kokatzen da eta Espainiar estatua Frankismoan ez bizitzera ohitzen hasia da. Testuinguru historiko horrek ere, balio berezia ematen dio filmari bi Espainien arteko talka nabarmena baita bai gertakarietan, eta baita bi pertsonaien artean ere. Filma osoan zehar atzeko soinua besterik ez da errealitate hau baina filmean aurrera goazen eran, garrantzia hartzen doa. Ez dizuet spoilerrik botako baina trantsizioaren inguruan zer pentsatu ematen duelakoan nahiz.
Raul Arevalo eta Javier gutierrez bikain daude beraien papeletan eta kolpe batez “Con el culo al aire” edo “Borjamari y Pocholo” bezelako españoladetan egindako paperak ahaztu arazten dituzte. Aipatzekoa iruditu zitzaidan baita ere Nerea Barrosen lana eta harritzekoa Antonio De la Torrek filmean zehar duen pisu urria. Luxu ederra benetan estatu aktorerik hoberenetako bat hain esaldi gutxirako kontratatu izana.
Thrillerrak garapenak egiten ditu bikain edo kaka zahar eta La Isla Mínimak hortxe asmatzen du. Informazio zein gertaerak ongi dosifikatuak daude eta pixkanaka pixkanaka eta modu naturalean iristen gara korapiloaren askaerara. Askotan, bira ikaragarriekin amaitzen dira thrillerrak eta askotan baita ere, aurretik egindako lan guztia zakarrontzira botatzen dute magoaren kapeletik ateratako amaiera sinestezin zein zentzugabeekin. Rodriguez eta Cobosek ordea, ez dute azken txilipurdia bilatzen eta kasu honetan, ez du gehiago behar istorioak. Amaierak, filmaren alor ezberdinak zabalik uzten ditu baina kasua bera, itxita geratzen da. Hori ongi egin ezkero, salto mortalak ez dira beharrezkoak.
Gidoia eta aktoreak aipatu ditut baina ez nuke Usurbeko Kritika hau amaitu nahi La Isla Mínima honetako protagonista nagusiaz hitz egin gabe. Eta nola ez, Guadalquivirreko Padura da hau. Hasieran aipatu dizuet gezurretakoa dirudiela lekuak eta horrela da. Sinestezina dirudi hasierako kredituetan ageri diren lekuak gure planetakoak izatea eta aukera ona iruditzen zait gainera hasieratik, halako garrantzia ematea. Lekua protagonista bat gehiago da filmean eta bera gabe, kontatzen diguten ezerk ez luke zentzurik izango. Gerora irakurri dudanez. Rodriguez eta Cobosek inguru hau ezagutzean hasi ziren istorioa asmatzen garbi zuten gauza bakarra, beraien hurrengo pelikula han grabatuko zutela baitzen.
Benetan, erabat gomendagarria filma on bat ikusi nahi baduzu. Arrazoi gehiagorekin thrillerrak gustuko badituzu eta gehiagorekin oraindik, espainiar zinearen inguruko aurreiritziak birrindu nahi badituzu.
Renée Zellwegeren aurpegi berria betiko munduan
Gogoan dut Renée Zellwegerez maitemindu nintzen eguna. Jerry Maguire ikusten ari nintzen eta erabat tontotuta utzi ninduen bertan ageri zen neska zoragarriak. Pertsonalitatez betetako aurpegia zuen eta bere begiradak ordura arte irudikatu ere ezin izan nuen goxotasuna iradokitzen zuen. Begi eder haien aurrean mototsetik erortzen zitzaion ile xerlo bat agertzen zen noizean behin eta irudi horrek, edozein egunetan kalean topatu zenezakeen neska batean bilakatu zuen. Hizketan ari zenean ere ez zuen magia hura apurtzen eta konturatzerako bere ezpain haragitsuetara begira nintzen edozein unetan “maite zaitut” esatera joango balitz moduan. Renéek emakume gorputza zuen gainera, benetakoa, berea. Eta horrek egiten zuen hain berezi, hain arrunt zein zoragarri.
Zoragarria zen. Bai, nahiz eta Tom Cruisekin amaitu filma amieran (Tom Cruisekin amaitzea ez da erraz barkatzen dudan zerbait). Ederra zen hitzaren zentzurik zabalenean eta hori dela eta gehienbat (horrelakoxea da gaur egungo zinea. Edo betikoa…), ezaguna egiten hasi zen. Bridget Jonesek egin zuen falta zen lana eta izar artera eraman zuen kolpe bakar batez. Eta hain justu, ospera eraman zuen pertsonaia Bridget izatea bitxia da gutxienez, filma hartan agertu baitzen sekula baino haragitsuago. Bridget Jones hark maitemindu zuen mundua eta ez Renée argalak. Handik gutxira, aurrekontu handiko filmetan parte hartzen hasi zen eta Oscar bat ere irabazi zuen bidean. George Clooney edo Jud Lowrekin ikusi genuen istorio epikoak protagonizatzen eta urte batzuetan zehar, izar handienen artean egon zela esan dezakegu. Ordurako ordea, bere aurpegia ez zen Jerry Maguireri bizitza salbatu zion hartakoa eta are gutxiago, bere gorputza. Urrun geratu ziren denbora eta kiloetan Bridget Jonesek Hugh Grant eta Colin Firth zoratu zituenekoa.
Begietan operazioren bat egin zuela garbi zegoen baina ez zen hori bakarrik izan, botox madarikatuarekin eskua joan zitzaion eta barkatu baina, aste bete kaka egin gabe zeramala iradokitzen zuen aurpegia geratu zitzaion. Aurpegi berriak benetakoa izateari utzi zion eta dagoeneko, bere aurpegiak ez zuen inondik inora bere garaietako ez izaera eta ezta indarrik ere. Guztiz kontrakoa…
“Zahar” bilakatzen joan zen zinearen mundu gezurti zein merkantilizatuarentzat eta dagoeneko, bere managerrak ez zituen lehen bezain beste gidoi jasotzen. Denbora generaman Renée filma batean ikusi gabe eta atzo gauean agertu zen berriz ere mundu aurrean ameriketan hain jarraituak diren ekintza “sozial” horietako batean.
Medio guztietan izan du oihartzuna Renéeren aurpegi berriak eta guztiok ikusi ahal izan dugu gaur. Bai sarean eta baita informatiboetan ere. Zertan dabilen galdetu diogu gure buruari, ea burua bere lekuan duen. Hainbat mediotan barre ere egin diote Sylvester Stallone edo Donatella Versacerekin alderatuz baina… Hori al da Renée ederraren aurpegi berriak sortu beharreko hausnarketa?? Ez al litzateke galdera zuzena puntu horretara zerk eta zergatik eraman duen izango?
Gaur egungo zineak ez ditu neska normalak maite. Beno, batzuk bai. Eta arrakasta handia izaten dute gainera! Baina badirudi arrakasta horiek ez direla adibide esanguratsuak. Jendeari gustatzen zaizkio eta mirestu ere egiten dituzte. Normalak direlako, gu bezalakoak direlako… Baina ez, zineak ez du hori izan behar. Zinea beste errealitate batean mugitu behar da. Bertan gertatzen diren gauzek, agertzen diren pertsonek beste maila batekoak izan behar dute, bestela, ez ditugulako ikusi nahi izango. Edo hori pentsatzen dute ekoiztetxe handiek behinik behin… 3D programa batekin egindako estereotipoak indartu eta bultzatzen dituzte eta jendeak, estreotipo “ideal” horiek ditu eredu. Eta hori… Gazteei dagokienean!!! Gaia askoz bizarroagoa jartzen baita adin batetik aurrera goazenean.
Renée txikia Katy, Texasetik irten zenetik zineaz bizi izan zen baina egun batean, zineak, berarekin egoteko zaharregia zela esan zion. Renéek, bere bizitza irauli eta ordura arte egin zuenaren erabat ezberdina zen zerbait egiten hasi beharrean, inork hitzez esaten ez ziona baina begiradarekin mundu guztiak eskatzen ziona egin zuen.
Emaitza, beldurgarria da. Niri pertsonalki, barregura baino gehiago, ezinegona sortu dit. Jerry Maguire hartan maitemindu ninduen neskaz gogoratu naiz eta inguruan jasan behar izan dituen presio estrukturaletan pentsatu dut. Bizi dugun mundu gezurti zein azalekoan… Eta zein faltsuak garen, guk geuk, nahiz eta gaur Renée gajoari barre egin, eredu horiek bultzatu eta zabaltzen ditugulako.
Niretzat, egun tristea da gaurkoa. Tristeagoa esango nuke ez baitut uste, Renéeren aurpegi berriak Katy, Texasetik Holliwoodera ametsez beteta iristen den hurrengo neskaren bizitza ezberdin egingo duenik.
Nightcall: Drivetik Londonera
Oporrak amaitu dira eta hemen naiz berriz ere ezerezari kaka emateko prest. Oporrak joan dira bai eta ez da gauza erraza asimilatzeko… Horregatik agian, oporraldia burura ekartzen didan musika entzuten ari naiz; edo jarraitzen dut, ez dudalako inongo momentuan diska hauetaz desengantxatzerik lortu.
Horietako bat ekarri nahi nizuen blogera gaurkoan pasa den astean harrituta utzi ninduen aurkikuntza bat egin bainuen (Colonek Amerika aurkitu zuen moduan… Tira, han dagoeneko jendea bizi zela alegia). Orain gutxi musika munduko mukizuez aritu nintzen blog honetan bertan eta bertan aipatu nuen talde hau. Hala ere, hirukote zoragarri honetaz gehiago idazteko gogoz geratu nintzen eta aurkikuntza txolin horrek aukera bikaina eskaini dit.
Londo Grammarrez ari naiz nola ez. 2013an argitaratu zuten abuztuan bukle modean izan nauen “If You Wait” ikaragarri hura. Mukizuen inguruko postean argi eta garbi utzi nuen baita ere talde honek eta beraien debut lanak sortzen didan zirrara zein miresmena. Baita, Hannahren ahotsaren indar hipnotikoa (oraindik ez baduzue entzun ez dakit zertan ari zareten…).
Orduan aipatu nizuen baita ere milaka buelta emanak nizkiola lanari. Ba udan, beste bi mila eman dizkiot gutxienez eta oraindik ez naiz nazkatu! Are gehiago, entzuten dudan bakoitzean, kapa gehiagorekin topatzen naiz, ñabardura berriekin. Hannaren ahotsak lehen kolpean bere egiten zaitu. Ahots hori barruan duzunean ordea, zure sentimenduak gitarra baten soken moduan ukitzen hasten denean, atzean dagoena agertzen da zure muturren aurrean eta gainontzeko bi kideen lana beste maila batean dagoela konturatzen zara. Are gehiago, beraiek egiten dutela hein handi batean, Hannaren ahotsak halako indarra izatea.
Kantu bikain bat baina gehiago topatu daiteke disko honetan. Hey Now, Wasting My Youn Years, Strong, Metal & Dust, If You Wait… Hala ere bada bat nire subkontzientean barrenago iristea lortu duena eta nire azkenaldiko marmar-kantuen nanberguana izan dena: Nightcall.
“There’s something inside you… It’s hard to explain…” Kantu borobila da Nightcall eta bere eskutik dator gaurko post hau inspiratu duen aurkikuntza (kostatu zait iristea bai baina iritsi naiz).
Duela pare bat urte, barrenak mugitu zizkidan filma bat ikusi nuen eta barrenak mugitu esaten dudanean, ia botaka egin nuela esan nahi dut. Filma hura Drive zen. Filma bera gustatu zitzaidan baina biolentzia eszenak lekuz kanpo zeudela iruditu zitzaidan gehizkoak izateaz gain. Hala ere, filmean zehar nire arreta eskuratu zuen beste zerbait topatu nuen, soinu banda hain zuzen ere. Ezberdina zen eta 70. hamarkadako tekno, gaur egungo pop eta neokutrismoaren arteko nahasketa hark ere harrapatu egin ninduen. Pare bat aste pasa nuen soinu banda entzuten baina dirudienez, ez nion Cliff Martinezen lanari nik uste bezain beste arreta eskaini.
Pasa den astean, irratiko kantu zerrenda amaiezina txukuntzen ari nintzela, soinu banda horretako kantu baten txanda iritsi zen . “Zer demontre da hau? Kantu hau ezagutzen dut ba…” Bai, Nightcall zen, Nightcallen jatorrizko bertsioa. Dirudienez, soinu banda Cliff Martinezen esku geratu zen bai baina Matt Newman editoreak Kavinskyren Nightcall kantua hasierako kredituetan sartzea proposatu zuen. Ondo Matt!
Nahiko ohikoa izaten da egun batean, gustuko duzun kantu bat jatorrian beste artista batena dela jakitea (Oarintxe Ben Harperrena uste nuen baina The Vervena den The drugs don’t work datorkit burura) eta aurkikuntza hori egiten duzun momentuan mundua geratu egiten da. Ez duzu beste inork ez zekien zerbait desestali baina zer nahi duzue esatea… Holako plazer txikiek egiten dutela bizitza eder.
Bigarren orria hasia dut eta fundamentuzko ezer kontatu ez dizuedanaren sentsazioa dut baina tira, kantu eder batzuk entzuteko beta eskaini digu behintzat ezta? Gutxi iruditu zaionarentzat bonnus track bat: Disclosure eta London Grammaren artean sinatutako harribitxi hau. Gozatu!
Usurbeko kritikak: Her
Zuzendaria: Spike Jonze
Gidoigilea: Spike Jonze
Aktoreak: Joaquin Phoenix, Scarlett Johansson, Amy Adams, Rooney Mara, Olivia Wilde
Produkzioa: Spike Jonze, Megan Ellison, Vincent Landay
Musika: Arcade Fire eta Karen O
Edizioa: Jeff Buchanan, Eric Zumbrunnen
Estudioa: Annapurma Pictures
Herrialdea: AEB
Iraupena: 126 minutu
Kevin Smith eta Wes Andersonekin batera Spyke Jonze da nire zine zuzendari kuttunetako bat (Guy Ritchie ahaztu gabe. Beti ere, Madonnarekin ezkonduta egon zeneko tartea kenduta noski). Onartu beharrean naiz ez dudala Being John Malkovich ikusi nahiz eta alde batetik, batzuk bere obra goren moduan izan eta bestetik, ikusi beharreko zerrendan urte asko eraman. Bideoklipgile moduan ezagutu nuen lagun batek orain urte batzuk (dezente egia esan) bere bideoklip hoberenen bilduma bat utzi zidanean (oraindik ez diot itzuli, barkatu). Ikaragarri gustatu zitzaidan bere lana eta bideoklipgintza bezain arte estereotipatu bat iraultzea posible zela ikusi nuen (Guy Ritchie ere kontuan hartu beharreko zuzendaria da arlo honetan).
Gerora, John Malkovichen buruan sartzeko lagun izan zuen gidoigile berberarekin, Charlie Kaufmanekin hain zuzen ere (Eternal Sunshine of the Spoteless Mind zoragarria beste batzuen artean) Adaptation egin zuen eta ez dizuet gezurrik esango filma horrek markatu egin ninduela aitortzen badizuet (Nicolas Cageren lan bat gustuko izatea lortu zuen beraz atera kontuak). Ondoren, Where The Wild Things Are lanaren berri izan nuen Arcade Firerekin txoratuta nenbilen garaian. Wake Up kantua zen soinu bandako kantu nagusia nahiz eta gainontzeko soinu banda Karen O and The Kidsek sinatu zuten. Zinean ikusi nuen eta berriz ere ikaragarri gustatu zitzaidan Jonzeren lana. Azken honetan ordea, ez zuen Kaufmanen laguntzarik izan eta zuzendariaren barne mundua ikusten hasi ginenaren sentsazioa izan nuen.
Gauzak horrela, Her iragartzen hasi ziren eta ikusi beharreko filmen zerrendan sartu nuen. Spike Jonzeren azken lana izatea gutxi balitz, I’m Still Here egin zuenetik Joaquim Phoenix ikusteko aukera eskaintzen zuen eta buru hori bere lekuan ote zegoen ikusteko aukera bikaina iruditu zitzaidan (Scarlett Johansson ere ageri da bai baina kolonia iragarki aluak egiten hasi denetik jainkosa izatetik petardilla izatera pasa da…). Usurbe Antzokian nahiko fin dabiltza kudeatzen duen enpresa aldatu eta herriko gazte batzuk hartu dutenetik eta herriko antzokira iritsi arte itxaroteko erabakia hartu nuen (ondo ari denari lagundu egin behar zaio ahal den heinean).
Igande honetan iritsi da Beasaina Jonzeren lan txalotua eta zer nahi duzue esatea? Ez dit hutsik egin inondik inora. Ikaragarri gustatu zait eta nahiz eta gustuko izateko aurretiko jarrerarekin joan nintzen zinera, Her uste nuena baino gehiago dela onartu beharrean naiz.
Where The Wild Things Are lanarekin bere barne mundua erakusten hasi bazen, erabat biluztuta ageri zaigu Jonze Her eder honetan. Planteamendu sinple zein arriskutsu batetik abiatzen da Rocvilleko zuzendaria (herri izen ederra zalantzarik gabe) eta arriskutsua diot, beste edozein zuzendariren eskuetan erori izan balitz, komedia alu bat izaten amaitzeko aukera asko zituelako alde batetik, eta aktore batengan pisu gehiegi jartzen duela pentsatu daitekeelako bestetik. Ba ez bat, eta ezta bestea ere.
Theodore Twomly (Joaquin Phoenix) gutun idazlea da gertuko etorkizun batean. Badirudi jendeak, etorkizun horretan, internet bidez enpresa bati ordaintzen diola bere bikote, lagun edo familiari gutunak idazteko (ez dakigu hartzaileek badakiten edo ez nahiz eta erantzuna baiezkoa den ulertzera ematen den). Horretan ari dela hasten da Her eta lanbidea bera elementu bikaina da gizarte aurreratu hori nolakoa den ulertzen joateko. Gaur egungo teknologia berriez hitz egin nahi digu Jonzek eta hauek eragiten ari diren norbere baitan biltze eta bakartzeaz. Kalean milaka pertsonekin gurutzatzen da egunero Theodore baina arreta mugikorrari konektatua dagoen eta belarrian duen pinganilloan du aurrean topatzen dituen guztiek bezalaxe. Teknologia berri eta sare sozialen kritika horretatik abiatzen da beraz baina giza izaera, behar zein desioez hausnarketa sakon bat egiten amaitzen du.
Twombly jauna orain urte bete banandu zen eta oraindik ez dio bueltarik eman. Lur jota dago eta ezinezkoa egiten zaio bere bizitzan aurrera egitea. Testuinguru horretan, sistema operatibo berri bat erosten du eta hor sartzen da Scarlett Johansson. Sistema iraultzaile honek inteligentzia artifiziala du eta ikasi egiten du bezeroaren beharrei egokitzen den oinarri batetik. Esan beharrik ez dago gizon eta makinaren arteko harremana dela Her honen ardatz nagusia eta nola ez, maitasun istorio bat sortzen dela bien artean.
Ez dut argumentua zanpatu nahi eta ez dizuet gehiago kontatuko bere inguruan baina aurreratzen dizuet harreman horretatik eratorritako egoerek guztiok barnean ditugun zalantza, beldur eta ametsak azaleratzen dituela (gaur egungo gizartearen berekoitasuna, amodio idealen tranpa, oroitzapenen kartzela…). Tekla egokia sakatzen du Spike Jonzek eta guztiok Theodoreren azalean jartzea lortzen du irribarre bat baino gehiago lapurtuko dizun filma honetan.
I’m Still Here ikusi ondoren Joaquin Phoenixen buruak bere lekuan jarraitzen ote zuen zalantzak zituen edonor (ni barne) bere akatsaz konturatuko da. Aktore sanjuandarra (Puerto Ricoco San juan, ez Pasaiakoa) oso handi ageri da bere lanik hoberenetakoa izan daitekeen honetan. Samantha (Scarlett Johansson) ahotsa besterik ez da eta horrek Joaquinen pantaila aurreko minutuak ikaragarri biderkatzen ditu filma arrunt batekin alderatuz (onartu beharrean nahiz Samen bikoizketa izan dela kale egiten duela iruditu zaidan gauza bakarra. Jatorrizko bertsioa ikusi beharko dut filmaz erabat gozatzeko). Pisu handia du Phoenixek filma osoan zehar baina izugarri ondo darama bizkarrean. Ez da plano-kontra planorik eta elkarrizketa gehienetan bakarrik ageri da. Ikuslea bere biboteaz aspertzeko arriskua ordea, oso ongi saihesten du Jonzek eta irudi iradokitzaileekin janzten ditu hainbat pasarte. Horrek guztiak, erritmo pausatu bat eskaintzen dio filmari eta zu ere erritmo horretan sartzen zara bihotz taupadak Arcade Fireren soinu bandaren pare jarri arte.
Where The Wild Things Are bikainean kantu nagusia Arcade Firek eta Soinu Banda Karen Ok egin bazuen, rolak aldatu ditu oraingo honetan Spike Jonzek eta Karen Ok (Yeah Yeah Yeahs) kantu nagusia egin duen bitartean (ederra benetan) Montrealekoek soinu banda osoa gorpuzteko aukera izan dute. Nik dakidala, halako zerbait egiten duten lehen aldia da eta emaitza, txapela kentzeko modukoa da.
Ez nuke nahi kritikatxo hau amaitu jantzigintzaren alorra aipatu gabe normalean, ihes egiten didan kontu bat bada ere, oraingo honetan nire arreta eta nirekin zeudenena eskuratu baitu. Gertuko etorkizun hori osatu eta barneratzen laguntzen digu beraz, bere funtzioa ongi betetzen duelakoan naiz baina ezin izan nuen saihestu, filma osoan zehar, praka madarikatu horiek bere lekuan jartzeko pentsatzen aritzea. Zuk ere pentsatuko duzu ziur, ikustera joaten bazara behintzat. Nik, zalantzarik gabe gomendatzen dizut.
8 apellidos vascos, Mario Vaquerizo, Asier eta biok
Joder! Ba Wes Anderson eta bere zineak The Royal Tenenbaums ikusi nuen arratsalde tonto hartatik sortzen didan liluraz hitz egin behar nuen gaur The Indezents honetan baina 8 apellidos vascos madarikatu horrekin ematen ari diren murga dela eta (oso termino andaluziarra bide batez), putamierda iraingarri horretaz hitz egin beste aukerarik ez dut.
Bai, putamierda bat. Eta ez, ez dut ikusi, ezta beharrik ere. Aurreiritziak ditudala? Noski, zuk ez ezta? Algel Aldarondoren txio honekin erantzungo dizut.
Ahora el debate es: Si no te gusta ‘8 apellidos vascos’ eres un acomplejado. Si te ríes a tope eres ciudadano del mundo. Y mis cojones 33.
— Angel Aldarondo (@tipitto) March 18, 2014
Bai, aurreiritziak ditut, nireak. Eta zer nahi duzu esatea? Gustuko ditut. Trailerra ikusi dut eta hitz ematen dizut nahikoa dudala horrekin. Ikusi nahi duzu? Ados, ez zaitut kriminalizatuko horregatik eta ez dut zu torturatzeko grinarik (nahikoa tortura jasoko duzu filma hori ikusten duzun bitartean). Bakoitza libre da nahi duena gustuko izateko baina ez derrigortu ni filma hori ikustera “joder, ikusi arte hitzik ezin delako egin”.
Ez dut ikusi ez baina trailerrarekin nahikoa izan dut ikuspegi español batetik egina dagoela jakiteko. Eta ez dut negatiboki esaten, berdina esango nuke ikuspegi amerikar edo frantziar batetik euskaldunak parodiatzen dituen filma bategatik. “Ei! Gidoigileak euskaldunak direla, Vaya Semanitakoak!”. Tetetete, ados, gipuzkoarrak dira bai baina istorioa ez dago ez ikuspegi euskaldun batetik kontatua eta ez du euskal kulturaren erreferentziarik inondik inora.
8 apellidos vascoseko euskaldunak Mario Vaquerizo dira. Mariquita da eta mariquita zintzo baten gauza on zein dibertigarri guztiak ditu baina etxera iristean, emakume batekin ezkondua dago. Erregimen katoliko eta eskuinzaleari gustatzen zaion eta Espainian hain tipikoa izan den afeminatu entretenigarriaren papera betetzen du. Hau da, 8 apellidos vascoseko euskaldunek haiba la hostia esaten dute, 200 tonako hegaluze batek harramazka bat besterik ez die egiten, ez dute larrutan egiten, maitagarriak dira baina. Ez dute euskaraz hitz egiten (BBK Liveren twitterra dira. Esaldi osoa gaztelaniaz bota eta amaieran zorionak eta eskerrik asko jartzen dute) eta beraien erreferentzia kulturalak, nahiz eta propioak izan, imaginario espainiarraren barnean daude:” Gabilondo, Urdangarin, Zubizarreta, Argiñano, Igartiburu, Erentxun…”
El Paiseko artikulu honetan irakurri dut 8 apellidos vascos Euskadi dela, eta Espainiari, gustatu egiten zaiola. Ba barkatu, 8 apellidos vascos ez da Euskadi eta are gutxiago Euskal Herria. 8 apellidos vascoseko euskaldunak Espainian indarrean jarraitzen duen erregimen katolikoapostolikoromanoliberalak nahi lituzken euskaldunak dira. Bere berezitasunak dituen baina azkenean, Espainiarra dela onartzen duen herri bat.
Asier ETA biok ikusi nuen igandean eta ikaragarri gustatu zitzaidan. Oso baliagarria iruditu zitzaidan Aitor Merinok eginiko hausnarketa. Asier idealizatu bat saldu nahi die bere Madrilgo lagunei baina dokumentala egiten ari dela, Asier hori gezurrezkoa dela konturatzen da. Aitorrek, ezin ditu Asierrek esaten edo egiten dituen gauza batzuk justifikatu, ezin die garrantzia kendu eta laguna, Madrildarrei lazo eta guzti saldu. Identifikatua sentitu nintzen oso Merinorekin prozesu mental horrekin eta Euskal Herriak oso bereak dituen arantzak dituela konturatu nintzen. Eta baita maila horietara iritsi gabe ere, espainiarrentzat (ez guztientzat) gure hizkuntza, kultura eta etorkizunaren jabe izan nahi izatea ere, ezikusiarena egin beharreko arantza bat delako.
“Jarraitu ezazu nirekin baina izan zaitez gehiago nire anaia bezalakoa mesedez”. Horrela ez goaz inora maitia.
- 1
- 2
- Hurrengoa →
The Indezents 
