Month: Iraila 2014
Finlandia (1. atala) – 1.23
Konturatzerako, ontziratzearekin hasiak ziren hogeita hamabigarren leihatilan agertu ziren bi hegazkineko laguntzaileak.
-Debe ser un país muy tranquilo- Esan zuen bilbotar bizardunak kanaberak ahal zuen bezala aurrerantz bultzatzen zituen bitartean.
-Eso parece sí…- Erantzun zion Txominek hizketarako gogo gehiegi geratzen ez zitzaiola. “Bagoatz! Ontziratzen ari gara! Islandiara noa tio!”
-Por lo que he leído además…- Kanabera bat erori zitzaion sorta guztia beso artean zerabilela – En esta época del año amanece hacia las dos de la mañana. Quizá tengamos suerte y veamos la Aurora Boreal. Es la mejor época del año para eso…
-Ahora mismo amanece hacia las cuatro de la mañana y ya es tarde para ver la Aurora en Islandia- Moztu zuen hiru metro aurrerago zuten azentu hegoamerikarreko mutil gazteak. Ondoan, bere doinuaren zonalde berdinekoa zirudien eta buru bat ateratzen zion neska beltzaran bat zuen. Mutilak ordea, ez zuen itsasoaz beste aldekoa izateko batere trazurik. Eskuan zuen pasaporteari begiratu zion Txominek, “Island!”.
-¿Eres Islandes?- Galdetu zion bi aldiz pentsatu gabe. Harridura aurpegia erabat zehazterako irribarre batez eta pasaportea altxatuz baietz erantzun zion islandiar gazteak.
– jajaja Sí sí, soy islandes.
-¿Pues hablas muy bien castellano!
– Sí, eso es culpa de esta- Esan zuen aldamenean zuen neskari begira. Neska erraldoiak ere barre egin zuen. Kolonbiarra omen zen eta Kanariar irletako hotel batean lanean ari zirela ezagutu omen ziren. Zazpi urte pasa omen ziren egun hartatik. Maitasunez begiratu zuten elkar. Urte erdia Kanarietan eta beste erdia Islandian igarotzen zutela kontatu zieten. Udako hilabeteak pasatzera joaten ziren Islandiara negua oso gogorra egiten zitzaiolako Luciari. Izen horrekin aurkeztu zitzaien neska Txomin eta arrantzaleari. Mutila ere aurkeztu zen baina bere izena errepikaezina egin zitzaion. “Grufsstaagh… Zaila izan behar du izenak ikasteak… Eyjafjallajökull esaten behintzat ikasi behar dut ba!“
Izen ahoskaezineko gazte islandarrak bere herrialdera joateko garai hoberena aukeratu zutela azaldu zien nahiz eta Aurora Boreala ikusteko berandu izan. Urte osoan gertatzen dela kontatu zien baina oso zaila zela udan ikustea. Garairik egokiena negu eta udazkena izaten zirela. Batazbeste, hamalau bat gradu izango zituztela ere esan zien eta urteko garai hartan gaueko hamaikak aldera iluntzen zuela.
-Bueno, pues no podremos ver la Aurora pero ya que te tenemos aquí, podremos aprovechar para pedirte algun consejo sobre qué ver. ¿Verdad? – Erantzun zion Txominek irribarre batez.
Gustu onez onartu zuen eskaera eta hizketan ari zela bere herrialdearekiko harrotasunez puzten joan zen. Makina bat leku aipatu zituen baina gehienak agendan zituen dagoeneko Txominek: Gullfoss, Dettifoss, geyserrak… Ez zen originalegia izan eta ez zuen primiziarik eskaini. Hala ere, leku horiek ikusteko grina areagotu zion Txomini.
Orain arte, horrela doa Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Badator JAZPANA! Fest 2014
JAZPANA 2K14 from wallijai on Vimeo.
Duela urte bete, bosgarren JAZPANA! amaitu zenean ziklo baten amaiera bizitzen ari ginenaren sentsazioa izan genuen. Azkar esaten da bost urte eta azkar pasa dira. Hala ere, abiada hartuak ginen eta konturatzerako, JAZPANA! berri bat aurkezten hasiak gara.
Ez dakigu ziklo berri bat irekitzen den edo guztiak berdin jarraitzen duen baina sentsazioa dugu jaialdiak egonkortuz jarraitzen duela edizioz edizio eta horrek ematen duen konfiantza eta gogoarekin antolatu dugu seigarren JAZPANA! hau.
Urtero, jaialdira ekintza berriak gehitzen goaz eta aurtengoan oso pozik gaude Jazpanart! ekimenak hiru urte beteko dituelako. Rural Postmoder lelo horren barrenak azaleratzeko asmoz sortu genuen orain bi urte eta gaur egun, bizi propioa duela esan genezake. Igartza Monumentu Multzoan ospatuko da aurtengoan ere eta azken bi urteetakoak bezain arrakastatsua izatea espero dugu.
Horretaz gain, eta betiko moduan, dagoeneko klasiko diren Argazki Rallya, 3×3 Saskibaloi Txapelketa zein Skate Lehiaketaz gozatu ahal izango dugu ohiko eremu eta orduetan baina garrantzitsuena, eta jendea urriko azken asteburuan Beasain aldera ekarriko duena, musika da.
Gustura gaude kartelarekin eta talde gazte zein klasikoen artean oreka eder bat bilatu dugulakoan gaude. Betiko moduan, ostiralean lau kontzertu eta DJ batez gozatzeko aukera izango duzue Bernedoeneako karpa erraldoian eta larunbatean, 8 talde eta DJ batez. Eta guztia nola ez, DEBALDE. Bestela, ez litzateke JAZPANA! izango.
Horretaz gain, pasa den urtean estreinatu genuen “JAZPANA! Herrian” ekimena errepikatuko dugu eta larunbat arratsaldean herriko bi tabernetan ere kontzertuak izango dira.
Hauek dituzue JAZPANA! Fest 2014an Beasainen izango ditugun taldeak:
URRIAK 24 (ostirala)
Fumut taldea Lazkaon sortu zen 2010 inguruan. Lazkaotar zein Ordiziarrez osatua dago eta nahiz eta hasiera batean bertsioak egiten zituzten, 2013an kantu propioekin eskenatokira jauzi egitea erabaki zuten. Kantu hauek gure belaunaldia erabat markatu zuen leku eta unera eramango gaituzte eta kontzertua entzuten hasi bezain pronto, Palmeko desertuan ikusiko dugu gure burua Euskal Stonerraz gozatzen. On egin!
Gure gaztarora begiratzen dugunean bi musika sorkuntza gune nagusi gogoratzen ditugu Goierrin. Nola ez, gure Seatle propio zein txikiak Ormaiztegi (Amen, Geroh, Suhatz, Leher…) eta Lazkao genituen (Fist Fucking, Los Rockinson…). Ladislaok, bigarren mugimendu honetan izan zuen bere jatorria. Kideak talde haeutan eta baita Captain Nemo, Brigada Criminal edota Señor No Taldeetan aritu dira eta Ladislao hau dugu beraien azken kumea. Punk Rocka jorratzen dute hardcore ikutuekin eta Bonberenea estudioetan grabatu dute debut lana Carlos Osinagaren gidaritzapean. Kantu azkarrak, zuzenak eta ziur, inor geldirik utziko ez dutenak.
Duela 3 urtetik Ziburuko hirukote gazte zein lotsagabe honek bere Garaje Rock urduriz busti ditu Bidasoako bi ertzak. Beraien kantuen eraginkortasunak, indarrak eta benetakotasunak zbelaunardi arteko zalego fidel bat egonkortzea eskaini die Mikel, Nicolas eta Charlieri. Flaming Groovies edo ty Segallen taldearen miresle hauen sona egunero doa handitzen Euskal Herrian eta beste batzuen artean Mikal Cronin, The Chrome Cranks, Eddie And The Hot Rods, Redd Kross, The Fleshtones, The Richmond Sluts, Kid Congo Powers edo The Bellraysrekin jotzen izan dira. Hemendik gutxira, talde gazteek aipatuko dituzte beraiek kontzerturen batean kointziditu ostean. Ez galdu aukera zuzenean ikusteko.
Nork ez du gogoratzen bigarren JAZPANAn bartzelonarrek eskaini zuten kontzertu ikaragarria? Gure talde kuttunen artean genituen eta sinetsi ezin bagenuen ere, gurean izan genituen “Los peces de colores” lana aurkezten. Ondo zaindu genituen eta gustura itzuli ziren etxera. Aurten, “Todo por el bien comun” EPa aurkezten, berriz ere Goierrin izango ditugu eta talde honek lan luze eta lan luze artean EPekin gozatzen duena kontuan izanda, ez dugu zalantzarik jazpanazaleak ere zirrara ahaztezin batekin utziko dituztela berriz ere. Kantu indartsuak izpiritu lasai batekin, hitz eder zein pertsonalak eta melodia indartsuak. Zer gehiago nahi duzue?
Musika gaixotasun moduan ulertu badaiteke, bi hauen artean patologia ezberdinak biltzen dituzte. Jon eta Egoitz edo Egoitz eta Jon Beasaingo gaztetxean hasi ziren beraien rock sesio zitalak eskaintzen baina bataioaren eguna, bigarren Jazpanan iritsi zitzaien. Horrezkero, Euskal Herrian zehar ibili dira beraien sesio amaiezin zein dibertigarriak eskaintzek. Olarius & Brothersen sesio batean edozer gauza entzun daiteke, eta edozer gauza pasa daiteke. Horregatik gustatzen zaizkigu hainbeste eta horregatik gonbidatu ditugu berriz ere Jazpanara.
URRIAK 25 (larunbata)
CRAZY YOUNG
Crazy Young Ordizia eta Ataun artean sortutako taldea da. Bateria, bi gitarra eta baxu kantari batek osatzen dute . Ibilbide luzeko musikariak ditugu guztiak eta beraien bizitzan zehar hainbat estilo zein influentzi bildu dituzte. Azkenaldian, banda handien tributuak eskaintzen aritu dira eta azkena, Neil Young handiari eskainitako izan da. Emaitza ederra izan zen eta proiektua denboran luzatzea erabaki zuten. Hori dela eta, Japaznan izango ditugu Rock & Roll, Folk eta Countryaren zaleak asebete uzten.
NIKKIN
Musika estilo batean finkatzea zaila den bakarlaria da Nikkin. Izen honen atzean Igor Alustiza multi-instrumentista beasaindarra topatzen dugu eta bere musika influentzia ugari batzen dituen proiektu batean aurkezten da. Pasa den urtean Murgil tabernan izan zen JAZPANA Herrian ekimenaren barnean Jon Eskisabelekin batera Fixed Tonight proiektuarekin. Atzera begiratuz gero, Spurium, The Gu edo Zero taldeetan ibili izan da Igor. Oraingoan, bakarlari moduan datorkigu eta bere abestien zuzenekoez gozatu ahal izango dugu JAZPANAko eskenatoki handian. Bertan, ordenagailuaren grabatu eta loop bidez antolatzen dituen pistak eskainiko dizkigu pixkanaka, eta puzzlea osatzen doan heinean abestiek indarra hartzen duten bitartean.
Azken urteetan beti izan dugu talde instrumental bat gutxienez JAZPANAn eta aurtengoan ere horrela izango da nola ez. Oraingoan Buffalo zarauztarrak izango dira ardura honen jabe eta jakin badakigu ez dutela kalerik egingo. David, Ander eta Joanesek osatzen dute 2008an sortu zuten talde hau. Horrezkero, makina bat kontzertu eskaini dituzte Euskal Herria zehar eta baita bertatik kanpo ere. Beste batzuen artean, pasa den urteko Kutxa Kulturrean izan genituen eta aho zapore ederra utzi zieten gerturatu zien guztiei. Zuei ere gauza berbera gertatuko zaizue ziur beraien kontzertura gerturatzen bazarete.
Za! bi pertsonek osatzen duten ozeanoz bestealdeko zein primitiboki futurista den orkestra bat dugu. Beraiek, Spazzfrica Ehd eta Papa duPau ditugu. 2011an mundua alderantziz jarri zuten beraien “Megaflow” lan gogoratuarekin eta 2013an, ez zen gutxiagorako izan “Wanananai” LParekin lortu zutena. Azken lan honekin mundu osoan zehar ibili dira kontzertuak eskaintzen eta hortxe topatu dezakegu talde honen indargune nagusia (Rockdeluxe aldizkariak 2013 zuzeneko hoberenaren saria eskaini zien). Bikote honen grina nagusia imaginatzeko ia ezinezkoak diren nahasketak gauzatzea da. Hots, jazz afrokubatarra postrockarekin, dancehall jamaikarra grungearekin, rave festa bateko elektronika noise industrialarekin edo Baliko doinuak Black Sabbathekin. Bai, tipo hauen irudimena ozeanoz bestealde baino, planeta honetatik haratago dago.
Chorus gitarra distiratsuek, baxu saturatuek, fuzz ikutuek eta tempo altuek osatzen dute atsedenik gabeko erritmo dardaratsuez beteriko lan hau. “The Sea” 80. hamarkadako jangle zein power pop doinuetara jauzi bat da. Sarah Records edo Flying Nun etxeetako taldeak gogoratzen ditu eta 90. hamarkadako lehen indieak zein soft rock klasikoek ere badute bere eragina. Disko honek oso garbi ez dugun etorkizun ilun eta samingarriaren inguruan hitz egiten du, galdutako aukerez, traizioaz, koldarrez betetako mundu batean heldua egiteaz. Beach Beachen azken lan hau irailean kaleratu zuten baina horren aurretik, Primavera Sound edo Britainia Handian buruturiko bira batean aurkeztu dute. Hurrengo zita, Jazpanan izango dute, dugu.
Zer esan Capsularen inguruan… Lehen JAZPANAn izan genituen eta herria goitik behera astindu zuten. Gu ere sentsazio berberarekin geratu ginen eta seigarren edizio honetan berriz ere beraien zuzeneko ikargarriaz gozatu ahal izango dugu. Beraien azken lana “Solar Secrets” izan da eta hemen izan genituen azken alditik gora egin du nabarmen hirukote argentinar bilbotarrak. Estatu Batuetan harrera ederra izan dute beraien azken lanek eta makina bat bira burutu dituzte bertan. Capsulak Rock’N Rolla egiten du bai baina hirukote hau hori baino askoz gehiago da. Capsula, Rock’N Rolla da.
Zenbat gustatzen zaizkigun talde mitikoen itzulerak! Oraingo honetan, Bartzelonako superbanda alternatibo aktiboenetako bat izango dugu Jazpanan. Post-Punk talde hau Dies Irae, Tokyo Sex Destruction, Veracruz edo Standstill bezalako taldeetako kideek osatzen dute eta itzulera honetarako, The Unfinished Sympathy taldeko Eric Fuentes batu zaie. Talde standby egoeran utzi zutenean hiru LP zituzten bizkarrean eta gaur egun, material berria prestatzen ari dira. Talde hau osatzen dutenak oso oso musikari onak dira eta hori ziur, Bernedoenmeako eskenatokian argi eta garbi geratuko da. Kalerik egin ezin daitekeen horietako kontzertu bat.
Poparen magiak, unibertso elektrikoak eta literaturak batak besteari traba egiteari uzten diotenean musikak gidaritza hartzen du bestela kaos madarikatua besterik izango ez litzatekeen horretan. Oraingo honetan, Lasers hirukote bartzelonarra izango da balentria honen ardura izango duena. Erraietatik ateratzen den elektronika zintzoa, sample eta soinu ziliko nekaezinak bihotz bati bizitza ematen dion odolaren bulkada jarioaren moduan. “Lasers” EParekin hasi zuten ibilbidea eta “Juno” LParekin jarraitu dute bidea Marco Morgioneren gidaritzapean (Delorean eta El Guinchoren teknikaria). Dartozen hilabeteetan mundu osoaren ahotan izango den taldea dugu Lasers eta horren aurretik JAZPANAn beraien zuzenekoaz gozatzeko aukera izango dugu.
Bartzelonako eszena indiea ulertzeko, DJ COCO, entzun beharreko DJa da. 15 urte daramatza bere hiriko zein Europako kabinetatik igarotzen eta beste batzuen artean, Berlin, Paris, Estocolmo, Londres edo Moscun izan da mota guztietako jendea dantzan jartzen (uda honetan adibidez, Helsinkin izan FLOW Fest handian musika jartzen). Cocoren sesioak dantzagarriak direla esan dugu eta horrela da; electro, rock, sitie, disco, indie edo mashupak entzule zein jaialdiaren arabera baina beti, bere marka utziz. Badakigu zein ordutan amaituko duen Jazpanan baina ez dugu uste bere sesioaren ondoren inork etxera joateko gogorik izango duenik. Benetan, ez galdu saio hau bestela, noiz edo noiz, damutu egingo baitzara. Estatu mailako DJrik garrantzitsuenetako bat izango dugu gure herrian bertan (Pasa den urtean, hoberenaren saria jaso du Rockdeluxe aldizkarian)
Argazkia: www.farmwayrecords.com
Horretaz gain, pasa den urtean estreinatu genuen “JAZPANA! Herrian” ekimena errepikatuko dugu aurtengo edizioan ere jaialdia herrira gerturatu nahian. Larunbat arratsaldean herriko bi tabernatan kontzertuak izango dira. Hauexek dituzue Koyote eta Iluntze tabernetan arituko diren taldeak:
DISCO ESTUPENDO
Bi musikari gipuzkoar hauek behin baina gehiagotan elkartu dira bidean beraien musika ibilbide luzean zehar. Oraingo honetan ordea, berezia da. Disco Estupendo proiektua martxan jartzeko izan da eta azken aldiz batera aritu zirenetik 10 urte igaro dira. Samplerrak, sintetizadore, efektuak, loopak eta gitarrak bikote honen musika unibertsoa aske uzteko. Eta behin hasita, ez dago atzera bueltarik.
Siete C taldea 2011n jaio zen “Familia” lana argitaratu zutenean. Hala ere, ez zen egun batetik bestera jaio. Taldekideek 10 urte zeramatzaten lagunak izaten eta horixe adierazi nahi izan zuten diskoari jarritako izenburuarekin. Urte dezente beste talde batzuetan ibili ostean, Siete Cko taldekideak berriz bildu eta garai hartan jotzeko gogo gehien sortzen zizkieten kantuak sortzen hasi ziren. Proiektu berri honekin mundu akustikora jauzi egin zuten baina betiko indar, hunkiberatasun eta apaltasunarekin, intentzioz beteriko melodia eta hitzekin.
Hementxe duzue ba Jazpana Fest jaialdiak bere seigarren edizioa ospatzeko osatu duen egitaraua. Bihotzez espero dugu guri sortzen digun zirrara bera sortu eta jaialdia zure inguruan zabaltzen laguntzea. Mila esker eta JAZPANA!n ikusten dugu elkar! Zatoz Ruralismo Postmodernora!
Finlandia (1. atala) – 1.22
Gehienek oporretara joateko itxura zuten. Familia oso bat maleta kamioikada bat ondoan zuela, lau jubilatu oihuka hizketan eta aita-semeak diruditen beste hiru eski eta guzti “Ez nekien Islandia eskirako leku egokia zenik… ”. Ilaran bere aurrean suertatu zena berrogeita hamar bat urteko gizon ilezuri bizardun bat zen eta arrantzarako kanaberak ziruditen bost bat poltsa zituen aldamenean. Bere albora iristean atzera begiratu zuen arrantzaleak.
-Hola… – Esan zion.
-Hola… – Erantzun zion Txominek
Buelta erdia eman eta aurrera begira jartzera zihoan baina zirudienez hau ere asper-asper eginda zegoen eta buelta erdia amaitu bezain pronto Txomini begira jarri zen berriz ere aldakan malguki bat izango balu moduan “Hori bai aldaka operazioa eta ez nire amonari egin ziotena”.
-Vaya cola ¿he? – “Joder, elkarrizketa osoak sakontasun maila hau izan behar badu…”
-Pues si la verdad. Y teniendo en cuenta que no son ni las nueve y media… – “Nik ere dominatuak ditu igogailuko elkarrizketak”.
-¿Que vas? ¿A Islandia? – “No, suelo venir a las colas de enbarque porque me llena por dentro…”
– Pues sí- Bukatu zitzaion kuerda Txomini. “Ona naiz baina ez hainbesterako”
-La verdad es que es precioso.
-¿Ha estado alguna vez?
-No pero he visto fotos- “Joder, beste Indiana Jones bat…”
-Yo tambien he visto algunas y parece increíble. Estoy deseando llegar… ¿Usted que va? ¿A pescar?- “ Capitan obvio al rescate!”
-Sí. Me han dicho que hay unos salmones la hostia de enormes- “La hostia de enormes?” Bilbotik berrehun kilometro baino gehiagora bizi den inork halakorik esango ez zuela konturatu zen Txomin.
-¿Eres vasco?
-Sí, de Bilbao- “Bost puxtarri!”
-¡Pues yo también! Bueno, de Bilbao no, vasco quiero decir. Soy de Beasain.
-Ya conozco…- “Argazkietatik baita ere seguraski”- ¿Y que vas? ¿De turismo?
-Pues sí. A recorrerme el país en quince días- “Erdia ikusten badut con un canto en los dientes esaten dena”.
Une horretan ingurura begiratu zuen Arrantzale Jones bilbotarrak norbait faltako balitz moduan.
-¿Sólo?
Galderak ezustean harrapatu zuen Txomin eta pentsatzen hasterako ezetz erantzun zion. Islandian lagun pare bat zituela eta haiekin pasako zituela oporrak. Lagun alegiazkoengatik ez galdetzeko errezoka hasi zen orduan eta erantzun automatiko horren arrazoia bilatu nahi izan zuen bere kaskezurrean. Alde batetik, bakarrik joatean babes gabe sentitu zitekeela pentsatu zuen eta badaezpada ere, ez zela komeni bakarrik zegoela inork jakiterik. Bere mesfidantza kontuan izanda ez zen harritzekoa izango. Beste alde batetik ordea, gezurra esatearen arrazoia lotsa zela pentsatu zuen, bakarrik zegoela onartzearen lotsa.
Hizketan jarraitu zuten eta arrantzale bilbotarrak urtero arrantza egitera leku ezberdin batera joaten zela kontatu zion. Bakarrik joaten zela “Honi ez dio ba lotsarik ematen bakarrik doala onartzeak…”. Hala ere, ez omen zen erabat bakarrik joaten interneteko arrantzale foro baten bitartez munduko beste arrantzale batzuekin geratzen zelako aukeratutako lekuetan. Islandian arrantzatzeko baimenik behar ote zen galdetu zion Txominek eta bere harridurarako, eremu pribatuetan bakarrik arrantzatuko zutela aitortu zion. Lur eremuaren jabeari adostutako dirua ordaindu ezkero ez omen zegoen inolako arazorik Islandian arrantzatzeko.
-¡Allí hay salmones hasta hartarse! Nadie se preocupa por ese tema. – Jo zuen amaitutzat bilbotarrak. – Mi sueño es ir a pescar a Canadá. He leído en el foro que allí los salmones son como tiburones! – “Port O’Brianen Fisherman’s Son arrantzale abenturazalearentzat!”
Horrela doa Finlandia orain arte.
Eta horrela non-original soundtracka.
Folklorea eta euskara: Hobe lagun bikote baino
Datorren larunbatean (hilak 27) ospatuko da lehen aldiz Beasainen Mutur Beltz Eguna eta egitaraua irakurtzean, betiko burrunbak hartu du nire burua. Mutur Beltz Eguna, Igartzako kultur mahaitik ateratako ekimena da. Bertan, herriko hainbat elkarte biltzen dira eta guztien artean, norberak bere kabuz lan egiteko ohitura duen herri honetan, sinergiak baliatu eta herri osoarena eta herri osoarentzat izango den festa bat sortu nahi izan dute. Denboran errotu eta ohitura bilakatuko den festa bat.
Beasainek lotura handia du trenarekin eta horri heldu diote jaiak sustrai sendo bat izan dezan. Mutur Beltz Egunak trena herrira iritsi zenetik igarotako 150 urteak ospatu nahi ditu eta Mutur Beltz terminoak, lokomotoren koloreari edo makinistek ikatza zela eta aurpegian zeramaten koloreari egiten dio aipu (bi bertsioak iritsi zaizkit eta ez dakit ziur zein den egiazkoa).
Bat egiten dut irakurketarekin eta ideia ona iruditzen zait urtean zehar beasaindar izaera indartuko duen egun berri bat bultzatzea. Horretaz gain, miresgarria iruditzen zait hainbeste elkarte zein herritar mahai batean elkartu eta guztien artean herri osoarentzat izango den jaialdi bat antolatzen beraien denbora eta lana xahutzea. Nire errespetua guztientzat bihotzez ez baita hori guztia zalantzan jartzea post honen helburu edo gogoa. Mutur Beltz Egun honek nire barnean sortu dituen pentsamendu zein zalantzak gure herritik haratago doaz.
Azkenean, betiko kontura noa eta blog hau jarraitzen duzuenok badakizue zein den. Mutur Beltz Eguneko egitaraua hartu eta ekitaldi nagusian dantzariak, erraldoiak, herri kirolak, bertsolariak eta trikitixa ikusi ditut jaialdiaren ardatz eta barkatu, baina nahigabe osoz aitortuko dizuet etsipenak hartu nauela.
Aipatu ditudan elementu hauek guztiak euskal folklorearen parte dira eta ados nago zaindu egin behar ditugula esatean. Hala ere, horrek ez du esan nahi gure folklorea euskal kulturgintzaren ardatza izan behar denik. Are gehiago, jarrera hori gure kultura zein hizkuntzarentzat kaltegarria delakoan naiz. Folklorea, gure kulturaren zati bat da. Gehiago esango nuke, gure izaeraren zati ere bada folklorea, gure iragan zein sustraien gordailu ezin hobea baita. Hala ere, hori gauza bat da, eta beste bat, edozer gauza antolatzen dugun bakoitzean, egitaraua trikitilariz zein aizkolariz betetzea.
Folkloreak bere eremua izan behar du; literaturak, zineak edo arte modernoak duen moduan eta ezin du euskal kulturaren unibertso osoa irentsi. Adibide moduan, beste kontu batzuetan oso aurreratutzat ditugun iparraldeko herrialdeak hartuko ditut. Folklorea dute, zaintzen dute eta ekintza mordo bat antolatzen dituzte hau galdu ez dadin baina ez da folklorea herrialde osoaren kulturatik tira egiten duena.
Egia da Euskal Herriaren historia zaila izan dela baina badirudi, igaro ditugun eta igarotzen ari garen inposaketa zein zapalkuntzek gutxiagotasun-konplexu bat eragin digutela. Gauza guztien gainetik, ezberdinak garela erakutsi nahi dugu, badugula arrazoi bat libre edota independente izateko, norbaiten baimena beharko bagenu moduan gure etorkizuna erabaki nahi dugula aldarrikatzeko. Horretarako, folkloreari heldu diogu eta bandera baten moduan astintzen dugu munduak jakin dezan alboan ditugunetatik ezberdinak garela. Sentimendu hori, euskalduna izatearen baieztapen hori, panderoa jotzen jakin edo idi proba batera joateak ahalbideratuko balu moduan.
Sentimendu hori, hori guztia baino askoz ere sakonagoa delakoan naiz. Gainera, bandera bat beharko bagenu gure ezberdintasuna lau haizeetara aldarrikatzeko, ez al litzateke nahikoa izango euskararekin? Nahikoa baino gehiago esango nuke nik euskara baita gure bandera, gure sentimendua, gure izana, gure iragana eta garrantzitsuagoa dena, gure etorkizuna.
Eta hortxe, Euskaraz hizketan hastean topatzen dut folklorearen nonahikotasunak eragin duen oztoporik handiena nonahikotasun horrek , Euskara bahitu baitu. Jasandako zapalkuntzek gure izaera berrestearekiko menpekotasuna sortu digute eta egun batean, ez dakit noiz, euskararekin nahikoa ez zela iruditu zitzaigun. Ziur aski, gaurkoak baina garai gogorragoak zirelako alde batetik eta hizkuntza zabaltzeak elementu ezberdinak eskatzen zituelako bestetik.
Hala ere, denborak aurrera egiten du eta mundua ez da geratzen. Azken 50 urteetan abiadura ikaragarriak aldatu da eta horrela jarraitu ezkero, jokoz kanpo geratuko garelakoan naiz. Ezberdintasunaren bandera astintzen dugu dantza eta trikitixa artean eta ez gara konturatzen atzean geratzen ari garela. Folklorea, folklorea da eta bere eremua du. Folklorea historia da, eta historia moduan tratatu behar dugu. Bildu, ezagutu eta gogoratu baina beti, denboraren igarotzeak eman beharko ligukeen distantziarekin. Folkloreak nor izan ginen erakusten digu baina orain, nor izan nahi dugun erabakitzeko ordua da.
Lokazti batean gure historiarekin zirriak egiten ari garen bitartean, munduak aurrera darrai. Teknologia berriak agertzen dira egunero, kolore guztietako kultur joerak, abangoardiak eta abar eta guk, herri bezala aurrera egitea baliatuko ligukeen tresna, bahitua dugu. Ez dugu sekula herri onarpenik izan eta badirudi hori lortze bidean, gure etorkizunaren jabe izatea baino, nahiago dugula aspaldi erori zen Amaiurko Gazteluan bizitzen jarraitu, gure etorkizunaren jabe izan eta XXI. mendean murgiltzea baino.
Folkloreak, iraganean izan ginena ekartzen digu baina euskara, iraganetik independentea da. Gaur erabiltzen dugu eta etorkizunean erabiliko dugu. Horregatik, ezin du iraganaren bahi izan. Etorkizunean Euskal Herri euskaldun bat izan nahi badugu, ilusio saltzaile horretatik ihes egin behar dugu bestela; 1) gure ondoren etorriko direnek ez gaituztelako ulertuko edota 2) Erdi Aroan trabatuak geratuko gara betiko.
Askotan entzun dut Euskarak tren asko galdu dituela historian zehar eta lehendabiziko aldiz orduan hartu zuena, internet izan zela (Erabat ados nago baieztapen horrekin eta uste dut, tren hori hartzeko lanetan aritu zen jendeari ez zaiola behar bezala eskertu). Eta tren garrantzitsua izan zen bai, baina ez azkena. Gehiago esango nuke, geroztik, bat edo beste galdu dugulakoan naiz.
Nahi edo ez, Euskal Herria munduan dago eta gaur egun, hein handi batean internet dela eta, askoz konektatuagoak gaude munduaren beste aldean geratzen denarekin. Gaurkotasuna, informazioa baina baita ere, kultura. Hizki handiekin eta ulertu dezakeguna baina dimentsio zabalagoan. Kultura hori gure etxeetara sartzen da eta pixkanaka, hemen ere joera bilakatuko dira. Gazteek ez dute ezer jakin nahiko guri gustatzen zaizkigun musika, pelikula, artista edo arropez eta beraien garaikoa dena bilatuko dute. Erabaki behar duguna da, etorkizuneko euskal gazteek bilatuko duten hori guztia euskaraz egotea nahi dugun euskaraz ez badago, beste hizkuntza batean hartuko baitute eta orduan, ez dute izango beraien herri izaerarekin konektatzeko modurik (tartean, folklorea).
Euskara, gure seme-alabei utziko diegun tresna da, hein handi batean gure herriaren izaera egituratzen duen tresna. Kontua da, ea erakargarri egingo ote zaien eta erabiltzen jarraituko duten beraien seme-alabei guk beraiei utzi genien moduan uzteko. Hori bermatzeko, Euskarak aurrera egin eta folkloretik independente izan behar du orainaldiak eta etorkizunak eskainiko diguna euskaraz landu ahal izateko. Mugikorrerako app-ak behar ditugu Euskaraz, filmak, komikiak, diskoak, adierazpen artistikoak eta zergatik ez, bideo-jokoak. Itzuliak batzuk baina guk sortuak besteak, etorkizunean, joera edo abangoardiak guretik ere abiatu daitezen mundura, euskaraz eta naturaltasun osoz.
Orduan izango da euskara indartsu eta ez dugu ezberdintasunaren banderarik astindu beharko gure izana aldarrikatzeko. Orduan, eta orduan bakarrik izango du gure hizkuntzak bizi propioa eta bera izango da euskaldun izateko baimena emango digun bakarra. Euskara hitz egitea izango baita, euskaldun izatea. Extremaduratik, Senegaletik edo Errumaniatik etorri.
Denborak aurrera etengabian
ta orain ezin eutsi izan giñana
rutinaren morroiak bihurtu gara
laztana lehen baino
lehen aska gaitezan.
Finlandia (1. atala) – 1.21
Buruan zituen ideiak aldendu nahian edo, hegazkina hartu aurretik zerbait jatea erabaki zuen Txominek. Berandu iritsiko zen Reykjavik City Hostelera eta horixe izango zen ziurrenik zerbait jateko izango zuen azken aukera. Kafetegira bidean, maletak plastikoz forratzen dituzten horietako postu bat topatu eta bere Suncampari horrelako zerbait ederki etorriko zitzaiola pentsatu zuen. Soka mordo bat zituen zintzilik eta hegazkinera bidean, horietako bat nonbait trankatu eta motxila galtzea zen nahi zuen azken gauza. Lehendabizi, bost euro eta hirurogeita bost zentimo kostatu zitzaion sandwicha jan zuen hiru euroko koka-kola baten laguntzarekin. “Islandiako prezioekin ohitzen joateko…”. Soberakinak zakarrontzira bota eta Suncamp handia plastikoz janztera joan zen. Zaku eta guzti forratzeko eskatu zion postuan jo eta su lanean zebilen hegoamerikarrari eta honek lana amaitzean, errugbi baloi erraldoi bat itzuli zion. Hegaldien informazio panelari begiratu eta oraindik berearentzat leihatilarik ez zegoela konturatu zen. Quechua txikia bizkarrean eta errugbi baloi erraldoiari ostikoka, kanpora abiatu zen hegazkinean sartu aurreko azken zigarroa erretzera “Erretzaile eserlekurik ez duzue ezta?” .
Zigarroak ez zion hiru minutu baino gehiago iraun eta Islandiara iristeko ikaragarrizko gogoa zuela konturatu zen. Irribarre txiki batek ihes egin zion pentsatze soilarekin. Terminal barrura sartu zen berriz ere bere ontziratzea zein leihatilatan egingo zen jakiteko grinaz “Venga hostia! Urduri jartzen ari naizela!”. Zortea izan zuen eta zigarroak iraun zituen hiru minutuetan bere hegaldiaren egoera aldatu eta alboan hogeita hamabi bat agertu zitzaion. Hogeita hamabigarren leihatilara gerturatzen hasi zen orduan eta bere harridurarako, hamabost bat pertsona topatu zituen bertan ilara egiten. “Ez nintzen asper-asper eginda zegoen bakarra gero! Zein da azkena?”.
Horrela doa Finlandia orain arte.
Eta horrela non-original soundtracka.
Nightcall: Drivetik Londonera
Oporrak amaitu dira eta hemen naiz berriz ere ezerezari kaka emateko prest. Oporrak joan dira bai eta ez da gauza erraza asimilatzeko… Horregatik agian, oporraldia burura ekartzen didan musika entzuten ari naiz; edo jarraitzen dut, ez dudalako inongo momentuan diska hauetaz desengantxatzerik lortu.
Horietako bat ekarri nahi nizuen blogera gaurkoan pasa den astean harrituta utzi ninduen aurkikuntza bat egin bainuen (Colonek Amerika aurkitu zuen moduan… Tira, han dagoeneko jendea bizi zela alegia). Orain gutxi musika munduko mukizuez aritu nintzen blog honetan bertan eta bertan aipatu nuen talde hau. Hala ere, hirukote zoragarri honetaz gehiago idazteko gogoz geratu nintzen eta aurkikuntza txolin horrek aukera bikaina eskaini dit.
Londo Grammarrez ari naiz nola ez. 2013an argitaratu zuten abuztuan bukle modean izan nauen “If You Wait” ikaragarri hura. Mukizuen inguruko postean argi eta garbi utzi nuen baita ere talde honek eta beraien debut lanak sortzen didan zirrara zein miresmena. Baita, Hannahren ahotsaren indar hipnotikoa (oraindik ez baduzue entzun ez dakit zertan ari zareten…).
Orduan aipatu nizuen baita ere milaka buelta emanak nizkiola lanari. Ba udan, beste bi mila eman dizkiot gutxienez eta oraindik ez naiz nazkatu! Are gehiago, entzuten dudan bakoitzean, kapa gehiagorekin topatzen naiz, ñabardura berriekin. Hannaren ahotsak lehen kolpean bere egiten zaitu. Ahots hori barruan duzunean ordea, zure sentimenduak gitarra baten soken moduan ukitzen hasten denean, atzean dagoena agertzen da zure muturren aurrean eta gainontzeko bi kideen lana beste maila batean dagoela konturatzen zara. Are gehiago, beraiek egiten dutela hein handi batean, Hannaren ahotsak halako indarra izatea.
Kantu bikain bat baina gehiago topatu daiteke disko honetan. Hey Now, Wasting My Youn Years, Strong, Metal & Dust, If You Wait… Hala ere bada bat nire subkontzientean barrenago iristea lortu duena eta nire azkenaldiko marmar-kantuen nanberguana izan dena: Nightcall.
“There’s something inside you… It’s hard to explain…” Kantu borobila da Nightcall eta bere eskutik dator gaurko post hau inspiratu duen aurkikuntza (kostatu zait iristea bai baina iritsi naiz).
Duela pare bat urte, barrenak mugitu zizkidan filma bat ikusi nuen eta barrenak mugitu esaten dudanean, ia botaka egin nuela esan nahi dut. Filma hura Drive zen. Filma bera gustatu zitzaidan baina biolentzia eszenak lekuz kanpo zeudela iruditu zitzaidan gehizkoak izateaz gain. Hala ere, filmean zehar nire arreta eskuratu zuen beste zerbait topatu nuen, soinu banda hain zuzen ere. Ezberdina zen eta 70. hamarkadako tekno, gaur egungo pop eta neokutrismoaren arteko nahasketa hark ere harrapatu egin ninduen. Pare bat aste pasa nuen soinu banda entzuten baina dirudienez, ez nion Cliff Martinezen lanari nik uste bezain beste arreta eskaini.
Pasa den astean, irratiko kantu zerrenda amaiezina txukuntzen ari nintzela, soinu banda horretako kantu baten txanda iritsi zen . “Zer demontre da hau? Kantu hau ezagutzen dut ba…” Bai, Nightcall zen, Nightcallen jatorrizko bertsioa. Dirudienez, soinu banda Cliff Martinezen esku geratu zen bai baina Matt Newman editoreak Kavinskyren Nightcall kantua hasierako kredituetan sartzea proposatu zuen. Ondo Matt!
Nahiko ohikoa izaten da egun batean, gustuko duzun kantu bat jatorrian beste artista batena dela jakitea (Oarintxe Ben Harperrena uste nuen baina The Vervena den The drugs don’t work datorkit burura) eta aurkikuntza hori egiten duzun momentuan mundua geratu egiten da. Ez duzu beste inork ez zekien zerbait desestali baina zer nahi duzue esatea… Holako plazer txikiek egiten dutela bizitza eder.
Bigarren orria hasia dut eta fundamentuzko ezer kontatu ez dizuedanaren sentsazioa dut baina tira, kantu eder batzuk entzuteko beta eskaini digu behintzat ezta? Gutxi iruditu zaionarentzat bonnus track bat: Disclosure eta London Grammaren artean sinatutako harribitxi hau. Gozatu!
Finlandia (1. atala) – 1.20
El Ocho potolotik begiak altxatzea ere kostatu egin zitzaion. Atsedenaldi eta arakatze itzuliak barne, bost ordu luzez aritu zen irakurri eta irakurri. Gustura aritu zen baina ez zuen uste liburu horretaz lau urte barru gogoratu egingo zenik ere. 1988an idatzi zuen Katherine Nevillek eta gehiegi nabari zen. Ordenagailuek berebiziko presentzia zuten liburuaren hasieran behintzat eta Catherine protagonista ordenagailuetan aditua zen gainera. Pantaila aurrean ikusten zuena deskribatzen zuen bakoitzean, eskola garaian geometria klaseetan alde batetik bestera zerabilten dortoka puta gogoratzen zuen Txominek. Hori gutxi balitz, Carlo Magnorena izan zen xake joko magiko bat eta bere misterioa ziren istorioaren amua. “Flipada ederra izan behar da hau… kar kar kar”.
El Ocho itxi eta Quechua txikian sartu zuen berriz ere. Lekua egitean aitak bidaiarako oparitutako egunerokoa ikusi zuen. “Para que nunca puedas olvidar este viaje. O para que siempre puedas recordarlo”. Halako zerbait esan zion aitak bi egun lehenago egunerokoa modu erritualean eta seriotasun osoz oparitu zionean. Ideia ona iruditu zitzaion eta bidaian gertatzen zitzaionaz gain, bere ideia handi horren inguruko nota zein ideiak idazteko leku egokia izan zitekeela erabaki zuen. Aitak jakin bazekien Txominek zeraman bizitzak ez zuela betetzen eta guraso guztiek bezalaxe, bere semea zoriontsu izatea desio zuen nahiz eta batzuetan, ez zuen nola adierazi asmatzen. Tiradera zaharren autopsia egin eta idazten hasi zenean izugarri alaitu zen aita eta harrezkero, zertan ari zen galdetzen zion beti. Txominek artikulu txiki eta ipuinez hitz egiten zion orduan amaitu arte, ez baitzuen inorri bere ideia handiaren berri emateko asmorik. “Mundua zur eta lur utziko dut”.
Zortzirak jotzeko hiru minutu besterik ez ziren falta. Ordu eta erdi zuen aurretik oraindik Keflavikeko aireportura eramango zuen hegaldiaren ontziratzea hasteko. Kanpoko beroak terminala hartu zuen arratsaldean zehar eta izerditan blai zegoen dagoeneko “Norena zen ukondoa? Purerik bai?“. Hamaikagarren itzulia eman zuen El Prateko bigarren terminaletik nola ez, bi motxilak gainean zituela. “Ez dizkidate lapurtuko. Ez Horixe!”. Terminalean bertan bera bezalaxe asper-asper eginda zegoen jende mordoxka bat zegoela konturatu zen arratsaldean zehar. Bere alboko eserlekuan siamdarrak ziruditen bi neska asiar gazte zituen “Korearrak fijo!”. Sorbaldak bata besteari itsatsita zituztela zirudien. Eserlekutik altxatu eta ibilaldi txiki bat ematen zutenean ere, erabat koordinatuta eta kontaktua galdu gabe egiten zuten. Behiak errepide ondoan bazkatzen aritzen direnean bezalaxe. “Ni ez naiz inorretaz fido baina hauek ni baino okerrago daude burutik…”. Gainera erabat konjuntatuak zihoazen eta jantzita zituzten eguzkitako betaurreko handiek, beldurrezko filma japoniar bateko pertsonaia izatearen tankera esakintzen zieten “Japoniarrak fijo!”.
Parean, maletak garraiatzeko hiru karrorekin eraiki zuten kanpamenduaren babesean edozein diskotekatik atera berriak ziruditen lau kaniak zituen “Hauek lorik egin gabe daude oraindik. Nik uste japoniarren betaurrekoen behar handiagoa dutela siamdarrak beraiek baino”. Bikote gazte bat ere ikusi zuen behin baino gehiagotan arratsaldean zehar baina une hartan ez zituen topatu. Erabat maiteminduta zeuden “Putakumeak!”. Muxuka, besarkatuta edo elkarri laztanka pasa zuten arratsaldea eta amorru eta inbidiaren arteko zerbait sentiarazi zioten. Eneritzekin gogoratu eta ezinezkoa zela errepikatu zion hamaikagarren aldiz bere buruari.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
The Indezents 
