Telebista
El Ministerio del Tiemporen tripetara begira
Hain ona al da El Ministerio del Tiempo? Ba bai, hain ona da. Eta ez gidoi aldetik edo teknikoki Ameriketatik datozen telesailen pare dagoelako (ez baitago) baina hain ona da bai, ausarta delako, estatu puta honetan sekula ikusi edo irudikatuko genukeena baino askoz ausartagoa.
Aldi berean, paradoxikoa ere bada (hitz polita denboran bidaiatzeaz hitz egiten duen telesail batez ari garela kontuan hartuz) telesail hau noiz agertu den. Krisi garaian alde batetik (aurrekontu altua behar du bai ala bai) eta Urdaciren garaietatik muturren parean izan dugun TVE zaharkitu eta ozpinduena jasaten ari garelako bestetik. Hala ere, apustu egin dute Olivares anaien istorioagatik eta telebista publikoek sorkuntzaren bidean zabaldu beharreko atea zein den erakutsi digute (TVEk izorrai…)
Eta bai, nola ez, gure ETB maitatu zein gorrotatuaz gogoratzen naiz hau idazten ari naizela, euskaraz den lehendabizikoaz bereziki. Historiako TVErik beldurgarrienak El Ministerio del Tiempo jarri du abian eta gu bitartean… Zer demontretan ari gara gu? Ba ez dakit zehazki baina badirudi ETB1en helburu bakarra hiltzear egongo den ikusle fidelez osatutako taldetxoa mantentzea dela (Inork ezagutzen al du talde honetako inor?). Hori alde batetik eta bestetik, Gu ta Gutarrak eta Gaztearekin sortzen ari garen gaztetxo elitea. Horiek dira dirudienez datozen urteetako ETBren publiko potentziala (bai, hasi errezatzen. Ez du axola Jainkoan sinesten duzuen edo ez, beharko dugu).
Hala ere, nire gaurko intentzioa ez zen gure telebista publiko maitea egurtzea beraz ordenagailu aurrean jarri nauenari helduko diot, El Ministerio del Tiempo bikainari hain zuzen ere. Bikaina? Beno, ez hainbeste onartuko dizuet baina bai urteko produktua estatu mailan zalantzarik gabe. Azkenaldian denboran zeharreko bidaiak protagonista dituen filmak ikusten aritu naiz eta onartuko dizuet baita ere, nahiko maniatikoa naizela…
Zientzia Fikzioa zientzia fikzioa da eta nahiz eta horrek errealitatea bere horretan islatzearen arduratik libratzen duen, zientzia fikzioak, beste genero batzuk baino gehiago agian, istorioaren barne planteamenduaren logika erabat beharrezkoa du. Hau da, iman moduan funtzionatu dezakeen pertsonai bat sortu dezakezu baina pertsonai horrek ezingo du inoiz zuhaitz bat erakarri. Adibide hau esajerazio bat besterik ez da baina sentsazioa dut El Ministerio del Tiempori halako akats asko barkatu zaizkiola hain zuzen ere, ikusleen artean ilusioa sortu duelako (Basamortu batean lore bat aurkituz gero ez genuke zapalduko ezta?)
Lehen ataletik, erabat lotuak ez zeuden puntuak sumatu ditut ministerioaren ateen funtzionamenduan eta hauek zuekin elkarbanatzea gustatuko litzaidake hala balitz, nire akatsak zuzentzeko (Deseatzen naiz norbaitek oker nabilela esan eta telesaila, ezin egona sortzen didaten puntu hauek gabe gozatu ahal izateko).
1.- Lehen atalean ongi azaltzen duten moduan, ez dago etorkizunera eramaten duen aterik “Denbora dena da, ez gehiago”. Iritzi ezberdinak irakurri ditut honek zentzurik ez duela esanez baina ez nator ados. Gidoigileak dira unibertso honek arkitektoak eta libre dira bere egitura zehazteko. Planteamendu horrek ordea, akats bat du bere barnean. Ados, “Denbora dena da, ez dago gehiago”, baina noizbait izan da gehiago ezta? Hau da, Ateak XV. mendean topatu zituzten, egun hartatik existitzen du Denboraren Ministerioak. Horrek esan nahi du, garai haietan ez zegoela adibidez 1982ra eramango zuen aterik. Ulertzen dut beraz, denborarekin ate berriak agertzen joan direla baina telesailean ez da halakorik esaten (Oraingoz behintzat 2 atal atzeratuta bainoa). Gaur egun ere, ate berriak agertzen jarraitu beharko lukete hemendik 10 urtera 2015era itzultzeko aukera izateko. Ministerioak bizitza propioa izan beharko luke eta denbora aurrera doan eran, sortzen doazen garai berrietarako ateak agertu beharko lirateke.
2.- Ateak une berberera daramate beti. Hori diote behintzat. Adibidez, ate batek 1642ko Toledora eraman dezake. Hori da telesailean azaltzen zaiguna baina atalero, planteamendu hau zentzurik gabe uzten dute etengabe. Sartzen garen bakoitzean leku berberera eraman beharko gintuzke, une berean, baina hori ez da gertatzen. Adibidez, 3 protagonistak misio batera joan daitezke eta hortik 8 ordura beste bi agente laguntzera bidali. Kasu horretan, bi agente horiek, gure 3 protagonistak azaldu diren une berera joan beharko lirateke baina telesailean, 8 ordu beranduago agertzen dira.
Akats hau da larriena zalantzarik gabe telesail osoa zentzurik gabe uzten baitu. Demagun, Picassoren Gernika berreskuratu nahi dute norbaitek faktura desagertu arazi duelako Espainiar Estatua artelanarekin egin zen egunean. Historiaren aldaketa hori ekiditeko bidaltzen dituzte protagonistak eta aukera bakarra dutela dirudi okerra konpontzeko. Ba planteamendu orokorraren arabera, horrek ez du zentzurik misioan kale eginez gero, berriz itzuli eta aldatzeko aukera izango bailukete anhi bezain guztietan. Baten batek esango du lehendabizikoan konpontzen ez badute historia dagoeneko aldatua egongo dela eta Ministerioak ez lukeela jakin ere egingo Gernika Reina Sofian egon zitekeenik. Ados, posible da baina ez nau konbentzitzen arrazoi bakar batengatik. Protagonistak bidaltzen dituztenerako, badakite faktura falta dela eta planteamendu horren arabera, dagoeneko Gernika ez litzateke sekula Reina Sofiara iritsiko, Ez lituzkete sekula agenteak bidaliko akatsa konpontzera.
Akats honi lotuta, bada kirioak dantzan jarri dizkidan beste atal bat. Ateak Isabel erreginari erakutsi zizkion judutarra salbatzera joaten direnean, ate hori bukle egoeran dagoela azaltzen digute. Egun hartara behin eta berriz joan omen daiteke. Ba barkatu baina planteamendu orokorraren arabera, ate guztiekin berdina pasa beharko litzateke beti leku zein une berberera eramaten baitute.
3.- Lan eguna amaitzean, etxera joan behar dira agente guztiak eta etxe horiek, beraien garaian zituztenak dira. Hau agian, ez da planteamendu edo egitura akats bat aurreko bien moduan eta susmoa daukat Julian eta Ameliaren arteko harremanaren arku trama errazteko erabaki bat besterik ez dela. Hala ere, ez du zentzurik bere gurasoekin bizi den XIX. mendeko neska batek egun eta gauak misioetan igarotzeak eta bere gurasoek ezer arrarorik ez susmatzeak. Are gehiago! Ateak beti une berberera eramaten badute, beti egun berberera itzuliko lirateke eta ez luke zentzurik izango behin eta berriz egun berbera bizitzen jarraitzeak.
Hala ere, akats hauek konpondu ditzakeen azalpen bat ere bada baina nik behintzat ez dut halakorik entzun edo ulertu telesaila ikustean (Hala bada, eskertuko nuke zein ataletan eta noiz esaten den esatea). Demagun ateak garai eta leku batera eramaten dutela baina gure denboraren moduan aurrera doazela. Hau da, gaur 1880ko abuztuaren 12ko Salamancara eramaten duen ateak, bihar, urte bereko abuztuaren 13ra eramango luke Salamanca bertara. Kasu horretan, ateak egunero une ezberdin batera eramango lukete eta ateen planoa egunero aldatuko litzateke. Planteamendu honek ordea, badu akats bat. Hori horrela izango balitz, denbora aurrera doan eran une bat iritsiko litzateke non ezingingo genukeen 1205era joan ate guztiek, egun hori igaro dutelako dagoeneko.
Akatsak akats, badira gauzak El Ministerio del Tiempo zoragarri honek ongi egiten dituenak eta hortik hain zuzen ere, lortu duen arrakasta. Denboran bidaiatzeaz ari da baina edozeinek ulertzeko moduan hitz egiten du, espainiar kultura eta historia hizpide ditu etengabe eta hori, gaurkotasunez janzten duten elementu edo esaldiekin uztartzen du. Hori guztia medio, telesaila idetifikagarria egiten du iksulearentzat eta hori gutxi balitz, Espainiaren historia eta kultura indartu eta zabaltzen ditu.
Eta amaitzeko, nirearekin jarraituko dut. Zergaitik ez dugu horrelakorik egiten demontre!? Euskal kultur eta historia ardatz…? Imaginatzen…? Beno, utzi egin behar zaituzten Gu ta Gutarrak hasten da eta!
Bonus Track: Aipatu dizuet azken asteetan denboran bidaiatzeaz hitz egiten duten filmak ikusten aritu naizela eta ez nuke post hau amaitu nahi oso sentimendu ezberdinak piztu dizkidaten bi aipatu gabe. Lehena, oso oso ondo kontatuta dagoen baina planteamendu akats ikaragarri bat duen Predestination eta bigarrena, ondo planteatuta baina oso oso gaizki kontatua dagoen Primer. Ikusi biak eta hitz egingo dugu.
Assassin’s Creed eta Final Fantasy gustoko izan zuten jokalarien eskutik hemen da Game Of Thrones, bideojokoa
Filma edo telesailetatik ateratako bideojokoak ez dira normalean joko onak izaten (sekula ez esateagatik). Filma edo telesailaren booma baliatu nahi izaten dute eta korrika eta presaka prestatzen dituzte estreinaldi edo denboraldi berri baten hasierarekin bat egiteko. Horren froga garbia da PS3aren azpiko tiraderan gordea dudan LOSTeko… Bideojokoa? (vaya koñazo…).
Ba nahiakoa da! Altxatu gaitezen industriaren aurka eta exijitu ditzagun jatorrizko produktuaren mailan dauden bideojokoak! Beno, ez dut uste kasu gehiegi egingo digutenik baina pasa den astean galdera bat etorri zitzaidan burura Assassin’s Creed IV Black Flagen jokatzen ari nintzela. Zergaitik ez du inork Game Of Thronesen (edo Tronu Dema MartinJulianen unibertsoan) inguruko jokurik egin? Google orakulura jo nuen erantzun bila eta bertan jakin nuen izan badela Game Of Thrones ardatz moduan duen bideojoku bat. Hala ere, eskaintzen dioten nota ikusi besterik ez dago hasieran aipatu dudan joera horri jarraitzen dion putamierda bat dela ikusteko.
Game Of Thrones telesail arrunt bat baino gehiago da eta atzetik dituen liburuak (bost orain arte) dira horren erantzule. Lehen liburua, telesailari izena ematen diona (liburu sagak A song Os Fire and Ice baitu izena) 1996an argitaratu zuen George R. R. Martinek eta gaur egun bizirik jarraitzen du, bai istorioak eta baita Martinek ere (eta ez dadila hil zazpigarrena idatzi aurretik mesedez…). Horregatik, ez zait iruditzen hainbesteko presa zuenik saga honentzako bideojoko bat prestatzeak eta merezi zuela, denbora gehiago hartu eta produktu duin bat eskaintzeak. Ez dakit bideojoko ingeniariren batek blog hau irakurriko ote duen baina badaezpada ere, banoa nire proposamenarekin.
Esan bezala, Assassin’s Creeden azken alean jokatzen ari nintzela bururatu zitzaidan ideia hau (eta azkena izango da hurrengoa PS4rako soilik egingo baitute. Putakumeak…). Nire bideojoko gogokoena da Final Fantasy sagakoekin batera eta zortekoa izan naiz orain arte (bai, orain arte.. Putakumeak mila aldiz!), bilduma luzeak izan direnez, hamaika ekoizpenez gozatzeko aukera eskaini didatelako. Bideojoko batek izan behar duena dira bi frankizia hauek nire uste apalean eta hortik joko nuke mundu mailako arrakasta izango litzatekeen Game Of Thrones hau gorpuzteko.
Istorioa:
Gure protagonista etxe txiki bateko aita gaztea litzateke. Jokoak familiaren abizena, leloa eta armarria pertsonalizatzeko aukera eskainiko liguke ezertan hasi aurretik. Historioa Ned Starken heriotzaren ondoko bost erregeen gerraren hasieran kokatuko litzateke. Gregor Clegane eta bere gizonak krudelkeriaz ari dira herrixka eta gaztelu txikiak suntsitzen eta gure protagonista hauetako bateko jauna da. Bere emazte eta alaba bortxatzen dituzte bera eusten duten bitartean begira dutela. Ondoren, buruan kolpe bat ematen diote eta konortea galtzen du. Esnatzean, gazteluan ez dago inor bizirik. Hori gutxi balitz, bi emakumeen buruak piketan jarriak daude atarian (ez naiz ni, liburua horrelakoa da). Bizirik utzi dute bere porrota, ahultasuna eta galera bizitza guztian zehar sufritu ditzan eta asmatu dute. Lur jota dago eta noraezean gaztelutik irteten da negarrez eta nora doan ere jakin gabe. Basora iristen da eta bertan, eguzkia ezkutatzean, hotzez dardarka eta gosez konortea galtzen du berriz ere zuhaitz baten magalean bere buruaz beste egiteko beste aukerarik ez duela erabakitzen duenean.
Halako batean ordea, lurretik altxa eta nonbaitera eramaten dutela konturatzen da sukar-amets artean. Kobazulo batean esnatzen da eta ile gorriko gizon bat hizketan hasten zaio. Myrreko Thoros da, armarri gabeko ermandadearen eskuetan dago. Beric Dondarrion eta konpainiak bere istorioa entzun eta borrokan erakusten diote, defendatzen, eta are garrantzitsuago dena, bere mendekua prestatzen.
Ermandadea utzi eta Westeroseko lurretara ateratzen da bere familia akabatu dutenei egin dutena itzultzera. Trama honi esker liburu zein telesailak kontatzen dizkiguten trametan barneratuko eta bertako pertsonaia eta lurraldeak ezagutzen joango da. Pixkanaka, Gregorren ekintzak errege baten agindu edo utzikeriaren ondorio izan direla ikusiko du eta ez du nahikoa izango Clegane anaietatik nagusiena akabatzearekin.
Horretaz gain, ezagutzen goazen lurralde eta pertsonaiek jokoa amaitzeko derrigorrezkoak izango ez diren bigarren mailako tramak eskainiko dizkigute.
Joko eremua:
Izan gaitezen anbizio handikoak! Zein joku eremu? Ba Westeros, Essos eta Udako Irlak (Sothoryos eta Ulthos alde batera utziko ditugu). Alde batetik bestera ibiliko da bere mendekua gauzatzeko beharko dituen objektu, irakaspen edo lagun bila eta aitzakia horrekin liburuko unibertsoa ahal bezain hobetoen ezagutuko dugu.
Mapa, mugatua izango da joko hasieran eta ardatz nagusian aurrera goazela, eremu berriak eskuragarri izaten joango gara. Eremuak zabaltzen goazen eran, nahi dugunean itzuli ahal izango gara bertara eta bertako altxor, bigarren mailako misio eta lorpenak (munstroak barne) burutu ahal izango ditugu.
Eremu batetik bestera mugitzeko garraio bat beharko dugu Game Of Throneseko planeta handiegia baita. Erreinu ezberdinak eta tarteko hainbat puntu egongo dira eremu jokagarrien artean baina bideak ez ditugu ezagutuko. Hoberena, garraiobideak kontratatzea izango da. Dirua beharko dugu leku batetik bestera mugitu ahal izateko. Hauek karabana edo gurdiak izango dira.
Tresnak:
Tresna nagusiak armak izango dira eta uneoro eta jokua geratu gabe aldatu behar izango ditugu, Assassin’s Creeden kurtsoreei esker aldatu daitezkeen moduan. Bestelako objektuak ere modu berean erabili ahal izango ditugu baina ezin dugu jokoa abentura grafiko batean bilakatu. Ezin ditugu orduak eta orduak pasa ate edo erronka bakoitzean zein objektu erabili behar dugun asmatzen.
Zerbait behar denean automatikoki tresna hori erabiltzeko eskatuko digu jokoak, erritmoa berebizikoa da.
Borroka:
Berebiziko garrantzia duen arlo bat da hau halako bideojoko batean eta oraingoan ere eredua Assassin’s Creed izan behar da. Hala ere, borrokatzeko moduari dagokionean sinpleegia da batzuetan Ubisoften jokoa eta horregatik, borrokarako mugimendu kopurua handituko genuke. Ez dadila errazegia izan baina ezta Skyrim bat ere.
Ondo egongo litzateke mugimendu ezberdinak izatea eta jokoan aurrera joan ahala hauek desblokeatzen joatea.
Pertsonaiaren garapena:
Kasu honetan Final Fantasy hartuko genuke eredu moduan. Borroka edo lorpen bakoitzarekin gure pertsonaia mailaz igotzen joango litzateke eta hobetzen joan ahala, gaitasun ezberdinak lortu eta hobetzen joango litzateke.
Rol joko baten moduan funtzionatuko luke baina joko mota horiek bezain konplexua izan gabe. Halakoetan lan gehiegi ematen du pertsonaia zein armak hobetzeak eta horrek jokoaren erritmoa asko moteltzen du. Game Of Thrones honek azkarra izan behar du. Armak armak dira eta listo, hobeago bat nahi izanez gero, erosi edo lapurtu hildakoren bati.
Musika:
Blog hau ezagututa, ezin genuen arlo hau planteamendu orokorretik kanpo utzi. Egia esan, post hau idazten ari nintzela Sigur Rosen Kveikur entzuten aritu naiz eta buruan dudan jokoaren izpiritua ederki islatzen duela iruditzen zait. Are gehiago, telesailerako egokitu dute Rains Of Castamere honen ondoren.
Ba luze joan zait azalpena eta orriak bete ahala uste nuena baino askoz frikigoa naizela konturatu naiz… Itxaropen bakarra geratzen zait. Zuk, bideojoko ingeniari euskaldun jator horrek, nire ideiak hartu eta urte bete baino lehenago joku hau garatzea. Badakit denbora gutxi dela halako joko bat gorpuzteko baina bestela, PS4rako aterako dute eta ez dit ezertarako ere balioko…
“Operación Palace” dokumental faltsuaren harira, Xabiertxo
Ez dut ulertzen Jordi Évoleren Operación Palacek altxatu duen hautsa eta ezta alde guztietatik jasotzen ari den hainbat kritika ere. Dokumental faltsu bat da, besterik gabe. Gezur bat kontatu zigun eta amaieran bere bekatua aitortu zuen. Non dago arazoa?
Badira baita ere, dimetsio handiagoa eman nahi izan diotenak. Zertarako balio izan ote duen, komunikabideak zalantzan jarri ote dituen… Ez dut uste ezer berririk mahai gainean jarri duenik baina lokartua zebilen enpanaturen bat esnatzeko balio izan badu behintzat, ongi etorria izan dadila.
Izan dira gainera lekuz kanpo ikusi ditudan kritika batzuk eta ulertzea oso zaila egiten zaizkidanak. Adibidez, erregea indartzeko balio izan omen du monarkia krisian dagoen garai batean. Non? Noiz? Nik behintzat ez dut halako ondoriorik atera inondik inora. Beste batzuek manipulatzaile hutsa dela aurpegiratu diote, ez zela fidatzekoa eta hemendik aurrera are gutxiago. Ez dakit ba, zer nahi duzue esatea? Nahiz eta Euskal Herrian izan den bakoitzean ez zaidan bere saioen emaitza gehiegi gustatu (bat ere ez egia esan…), normalean bere saioak zintzoak iruditzen zaizkidala aitortu behar dut.
Ezjakintasunetik gerturatzen da beti errealitatera eta kazetari profesional askok baina galdera hobeak egiten ditu askotan. Beste askotan aldiz, hanka sartzen du eta barruan duen komikoa behar ez duen une zein lekuan solte uzten du. Arrisku horiek ditu ezjakintasunak. Gauza batzuk ondo egiten ditu eta beste batzuk gaizki, gainontzekook bezalaxe. Hala ere, espainiar estatuan kazetaritza (beste guztia ez esateagatik) nola dagoen ikusita, bere lanak errealitate bati erantzun eta onuragarria delakoan naiz. Gertuen dugunari egurra emateko zaletasuna dugu itxaropen gutxi pizten digunaz, ez dugula ezer espero. Horrelakoak gara.
Kontua da, ikuskizun entretenigarria iruditu zitzaidala eta eskertzekoa da egia esan, telebistak homogenizaziorantz jotzen dueen garai honetan (iritsi da dagoeneko), igande gau batean zerbait ezberdina ikusi ahal izatea. Hori da agian zergatik ez, Operación Palace honek abiatu beharko lukeen eztabaida nagusia.
Gustuko ditut dokumental faltsuak, izugarri gainera. Ez da generorik emankorrena inondik inora eta nahi baino gutxiago ikusi ditut (baten bat ezagutzen baduzue, eskertuko nizueke aipamena). Dokumental faltsuak gezur bat egia moduan kontatzea baliatzen du beste edozein generok baina gehiago eta hori gutxi balitz, hain maite dudan umore surrealistarako bidea ere ematen du (edozer gauza esan dezakezu egia balitz moduan!).
HUHEZI garaietan, guk ere egin genion generoari ekarpen txiki bat eta dokumental faltsuen gaia guztion ahotan dabilela ikusita, apaletik jetsi eta The Indezents berri honetara ekartzea erabaki dut. Xabiertxo izena du eta dokumentalak lantzeko balio izan zigun ikasgaiaren amaieran aurkeztu genuen lana izan zen. Leku ezberdinetan ikusi ahal izan zen eta Lekeitioko Zine eta Bideo Bileran fikziozko lan ez profesional hoberenari lehen saria eraman zuen (bizi osoan jaso dudan sari bakarra). Ea zer iruditzen zaizuen!
Xabiertxo from The Indezents on Vimeo.
Produkzioa: Maitane Nerekan eta Txomin Tapia
Kamera: Jon Arriaga eta Zuriñe Madinabeitia
Soinua: Nerea Ruiz de Azua
Argia: Nerea Barrutia
Itzulpenak: Josu Arizkorreta, Irati Goitia eta Xabier Azurmendi
Ilustazioak: Imanol Aizpuru
Musika: Xabier Sarasola eta Jeff Buckley
Aktoreak: Juan Kruz Mendizabal, Maria Luisa Garcia, Javier Sarriegi, Josu Lopez, Ixabel Olano, Valero Feo, Juanjo Otaño, Ainhoa Larrañaga eta Roberto Alvarez
Nor da Red John? Badut teoria bat
2012ko martxoko egun buruzuri bat zen. Pasa zen gauean erabat harrapatuta ninduen The Mentalist telesaileko 4. denboraldiko transizio atal bat ikusi nuen. Autoan etxera itzultzen ari nintzen eta horrelakoetan ohikoa dudan moduan, buruari bueltak ematen hasi nintzen. Astegun buruzuri hartan ordea, ez nintzen istorio edo argumentu disparaturen bat asmatzen hasi. Egun hartan, Red John nor demontre izan zitekeen pentsatzen hasi nintzen.
Telesailaren testuinguruan erantzunik arrazionalena zein izango zen ondorioztatzen saiatu nintzen orduan eta Ordiziatik Beasainerako bidean erantzun posible bakar batekin geratu nintzen. “Bai, zentzuzkoena hori izango litzateke…”
Hurrengo egunean, The Mentalist telesailera ni bezain engantxatua dagoen Amena lagun minarekin topatu nintzen Potten kafeste izotzdun goxo baten inguruan (bai, martxoa zen baina nik kafea, beti izotzarekin).
Teoria bat nuela aitortu nion baina pixukide ginen garaian Frailty filmaren amaiera hamabigarren minutuan asmatu nuenetik ez zen nitaz fido eta egun hartan egin genuen bezala, nire teoria paper batean idazteko eskatu zidan. Hala egin nuen eta martxoko egun buruzuri hartako data idatzi nuen erantzunaren azpian.
Onartu beharrean naiz une hartan telesailaren argumentua zihoan moduan nire erantzunak ez zuela logika gehiegi. Hala ere, The Mentalisteko bostgarren denboraldian murgiltzen ari ginela, nire erantzuna zentzua hartzen ari zela ohartzen hasi nintzen. Egia esan, nik neuk ere ez nuen espero Amenaren karteran ezkutatuta jarraitzen duen paper txiki tolestu hartan idatzi nuena erantzun egokia izan zitekeenik baina atalak aurrera zihoazten eran, aho betre hortz geratzen joan naiz nire erantzuna zentzua hartzen nola ari zen ikusi nuenean.
tzo, bostagarren denboraldiko azken atala ikusi nuen eta bertan, Patrick Jane handiak zazpira murriztu zuen susmagarri zerrenda. Bai, Red John zazpi horietako bat da eta bai, Amenaren karteran izkutatuta jarraitzen duen paper tolestu txiki horretan ageri den izena, azken zazpi hautagai horien artean dago.
Ez, LOST-en ez zeuden denak hilda artaburua!!
The Sixth Sence-n umea hilda zegoen hasieratik eta Bruce Willis ez zen konturatu, Seven-eko hiltzailea Brad Pitt da baina ez nuen oso ondo ulertu The Fight Club-en zer gertatu zen berekin, que puto David Gale… Berak akabatu zuen orduan!, Zein demontre da Slevin?!, Aaaaaaahh badakit! Ez, ez dut Memento ulertu, ai amaaaa!! Eduardo Noriegak bere buruaz beste egin du!, joder! Tximu madarikatuak! Askatasunaren estatua berdin-berdin bat egin dute! Hondartza ondoan ordea xarma asko galtzen du… Tximuak…
Zer? Tontoa naizela pentsatzen ari zarete ezta? Ez dudala pelikula bat bera ere ulertu, nirekin zinera joatea hiru urteko ume batekin fisika kuantikoaren inguruko ponentzia batera joatearen antzeko zerbait dela duzue une honetan buruan ezta?
Ba jakin ezazue egin berri ditudan baieztapen inozo hauek egitea bezain larria dela, bai, bazen garaia kontu honi norbaitek heltzeko, “LOST-en HASIERATIK GUZTIAK HILDA ZEUDEN” esatea! Luzea da mesanotxeko bigarren tiraderan giltzapetuta gordea dudan lista beltza baina ziurtatzen dizuet, zerrenda honen lehen postuan, historiako telesailik hoberenaren azken atalaren ondoren ondorio hori atera zuten paganoak zaudetela (Nire aurrean halako blasfemarik ez errepikatzea espero dut zuen segurtasunarengatik alde batetik, eta nire etorkizuneko askatasunarengatik bestetik). Benetan, Ana Lucia Abbaren musikal batean baino jokoz kanpoago zaudete.
Sei denboraldi eder, 121 ezinbesteko atal (Exposé ezik, onartzen dut), mila enigma (guzti-guztiak erantzunak nahiz eta erantzun batzuen kalitatea eztabaidagarria izan, onartzen dut baita ere), erritmo eta informazioaren kudeaketa ikaragarri bat, ordurarte inork irudikatu ere ez zuen pertsonaiak idatzi eta garatzeko modu bat, soinu banda (ez beti musika) pertsonaia bat gehiago bilkatzeko erakutsitako maixutasuna eta guztiaren gainetik, sekula beste telesail batek sentiarazi ez zidan sentsazio hilezkorra eskaini izana: atal bat bukatzean, liburu on bateko atal bat bukatzean soilik sentitzen duzun hurrengoari heltzeko eta ia menpekotasunera gerturatzen den bulkada sahiestezina. Gauza asko dira telesail honek eskaini dizkigunak eta ehundaka bere erabilpenak,Sayd Jarrah berak izan ditzakeenak baino gehiago!
Nahi edo ez, istorioak kontatzeko moduan iraultza bat suposatu zuen LOST-ek eta termino horietan mugitzen den OBRA bat ezin daiteke “guztiak hilda zeuden” esanez amaitu. Ez zaitezte blasfemariak izan eta ez alderatu J.J Abrams-en lan gorena Los Serrano edo Doraemonekin mesedez!! Jeijei jainkoa da eta jainkoak ezin du horrelakorik egin!
TVE1en hasi nintzen Perdidos ikusten eta igande arratsaldero Arrasateko pixura iristean ikusten nuen azken atala. Gerora, ordu eta egunez etengabe aldatzen hasi ziren eta internetera jo behar izan nuen asteko dosiaren bila (Pirateriaren errua izango da gero…). Bigarren denboraldirako, Jacobek baino jendea biltzeko gaitasun gehiago erakutsi zuen telesailak eta pixukide guztiak abstinentzia sindromeak jota izaten ginen azken atalaren zain. Pixukideetako batek FOX katea harrapatzen zuen gurasoen etxean eta astean zehar bere amak grabatu egiten zigun igandean pixura ekarri eta guztiok elkarrekin ikusi ahal izateko. Igande batean, pendrive-a etxean utzi zuen eta astelehen goizean klasera gehiegi joaten ez zen bat Beasainera itzuli zen pixukidearen amaren dendatik pasa eta pendrive-a hartu ahal izateko soilik! (Amaren semea ere ez zen gehiegi joaten klasera baina ez zen plana astelehen buruzuri batean bere amaren dendan agertzea LOST-eko azken atala hartzeko aitzakiarekin…).
Hirugarren denboraldiaren ostean, kate espainiarrak atzean geratzen hasi ziren eta berriz ere internetera jo behar izan genuen. Atalak ingelesez ikusten hasi ginen orduan eta lehen aldiz gure bizitzan, jatorrizko bertsioa askoz hobea dela konturatu ginen! (John Locke, Hurley edo Sawyerrengaztelaniazko ahotsak erdi mailako sabeliztun baten lana besterik ez ziren dagoeneko…). Jeijeik ABC katearekin izandako istiluak gure lagun hoberenarenak izan balira moduan bizi izan genituen (ABCkoak beti berdin. Ez dio axola espainiarrak edo amerikarrak izan…). Berak lau denboraldi bakarrik egin nahi zituen istorioa lotua zuelako hasiera-hasieratik eta azkenean, sei egitera derrigortu zuten (Hortik telesailaren akatsik larrienak).
Joan ziren Arrasateko urteak eta lanean hasi nintzen. Anaia ere Charlie Pace bezain yonki zebilenLOST-ekin eta astelehen goizero atala eta azpitituluak jaisten zituen ni lanean nintzen bitartean ikusteko. Etxera bazkaltzera iristean Eko Jaunak baino hitz gutxiago erabailiz esaten zidan atala ona edo oso ona izan zen (bazekien spoilerren bat bota ezkero zer gertatuko zen). Hurleyk baino azkarrago bazkaldu eta nire gelan sartzen nintzen pertsianak jaitsi, argiak itzali eta azken atala ikusteko prest (Lanera justu-justu iristen nintzen garai haietan).
Telesaila amaitu zenean negar egin nuen, atala ikusten ari nintzela eta ondoren. Nire bizitzako fase bat amaitu zenaren sentsazioa ere izan nuen. Jeijeiren panpina bat erosi eta tenplu txiki bat egin nion ordenagailuaren mahaieko txoko batean (Hau gezurra da baina halako panpinaren bat baduzue eskertuko nuke). Etxekoak arduratzen ere hasi ziren telesail madarikatu har gugan zuen eraginagatik….
Benetan uste duzue halako idadeolla bat eragin dezakeen telesail mitiko-historiko-antologiko-bibliko bat “Ez, hasieratik hilda zeuden eta guztia gezurra zen” esanez amaitu daitekeela. Zuek uste, Chaliren greatest hits-ak, Dharmako furgoneta bilatzen duteneko atala, “not Penny’s boat”, Desmond eta Pennyren arteko amodio hilezkorraren istorioa, Michaelek bizitako purgatorioa, “We have to go back, Kate. We have to go back!”, Jack eta Claire anai-arrebak zirela jakin genuenekoa,Juliet zulotik behera erori eta lehergailua eztanda araziz guztiak salbatu baina bere buruaz beste egin zuenekoa, The Constant atal ahaztezina (Bera bakarrik, ikusentzunezkoen historiako lanik bikainenetako bat. Hartu, zatitu eta aztertzeko modukoa), Jin eta Sun urpekarian ito zirenekoa, putakume hark Alex akabatu zuenekoa, Jeremy Benthamen heriotza, Daniel Faradayren heriotza! (denboran bidaiatzearen paradoxak elegantziaz konpontzearen paradigma behar lukeena). Hurley eta Milesen denboran bidaiatzearen inguruko eztabaidak (Zenbat barre egin nuen…), Jacob eta beltzezko gizonaren arteko elkarrizketak, banbu artean Jack Shepard heroia hiltzen ikusi genuenekoa (Bideo hori amaierarako utziko dugu) edo Hurley eta Benek irlako zaindari izatearen ardura onartzen duten unea bezalakoak bizi eta gozatu ostean, telesailak horrelak amaitu zezakeela? (Asko luzatu zait esaldia bai baina Katek Jacki xirriak egiten uzten ez zionean baino gehiago sutu naiz…)
Ba ez, ezin zen horrela amaitu eta ez zen horrela amaitu.
Gogoan dut, azken atala amaitu eta anaiarekin alde batetik eta pixukide ohiekin bestetik (LOST-en amaieraz hitz egiteko beste intentziorik gabe geratu ginen egun batean) telesail osoa mila aldiz buruz berrikusi eta destripatu ostean bapo eta erabat pozik sentitu ginela telesailari eman zioten amaierarekin (nahiz eta, errepikatuko dut, adar argumental batzuk erreztasun gehiegiz itxi zituzten).
Hala ere, gure mundu txikitik at, telesail jainkotiar honen amaiera oso ondo ulertu ez zenaren sentsazioa izaten hasi ginen eta Boone bere arreba Sharonekin “alaitzen” zenean baino galduago sentitu ginen. LOST-ek azken hilabeteetan lortu zuen oihartzuna zela eta, Cuatro katean (azken unean argia ikusi eta telesaila erosi zuenak) eztabaida bat ere antolatu zuten azken atalaren ostean! Bai bai, Maria Antonia Iglesias eta Arturo Gonzalez agertzen diren horietako bat! Bertan atera zituzten ondorioak, telesaila ikusi ere egin ez zuen norbaitenak izan ziren baina ez nion garrantzia gehiegirik eman. Sawyer baino harroxkoago jokatu eta sorbalda gainetik begiratu nien artelan hura ulertu ez zuten artaburu guztiei.
Hurrengo egunean ostea, Diario Vascon Esther Requenaren (Lista beltzean zaude zu ere. Benetan langabezian egotea espero dut…) artikulu hau irakurri nuen izuaren izuaz. “Señora! Que es usted periodista hombre!”. Sutan jarri nintzen eta facebooken talde hau ere sortu nuen beroaldiarekin (50 bakarrik gara, ez dut ezer ulertzen… Ah! Eta hau ere sortu nuen). Nire haserrea ordea, areagotzen joan zen kalean paganoak topatzen joan nintzen eran. “Bua… A ze truñakoa! Guztiak hilda zeuden hasieratik…” edo “Telesail horrek ez zuen ezertarako balio eta merezi zuen amaiera eman diote” bezalakoak entzuten hasi nintzen. Nire amorru kontagailua topea pasata zen eta yoga egiten hasi nintzen. Hala ere, Benjamin Linusen hoztasunarekin egoera aztertu eta pagano guztiek zerbait komunean zutela konturatu nintzen. Nire bizitzarekin jaraitu ahal izatea ahalbideratu zidan ateratako ondorioak. Kasualitatea izan edo ez, amaieran guztiak hilda zeudela pentsatzen zutenak, LOST-ek mundu mailan laugarren denboralditik aurrera (borobilena zalantzarik gabe) lortutako sonaren ondorioz telesaila ikusten hasi zirenak ziren. Hau da, bi urte edo gutxiagoan (asko eta askok hiru hilabeteetan) ikusi zuten telesail osoa. Une hartan, guk beste “lasaitasun” batekin ikusi genuela konturatu nintzen eta paganoen arazoa, informazio guztia behar zen bezala jalki ez zutela zela ondorioztatu nuen. Guk, Richard Alpertek baino denbora gehiago izan genuen atal guztiak ondo barneratzen joateko.
Urteak aurrera joan ahala eta gai hau, nire osasunarengatik gehienbat, berriz ez ikustea erabaki banuen ere, orain gutxi koadrilako batek legez debekatuak behar luketen hitzak errepikatu zituen berriro ere nire aurrean non sartzen zen jakin gabe (gajoa…). Orain ospitalean dago traumatismotik errekuperatzen eta berarentzat idatzi nahi izan dut post hau (azaldu nion bukaera baina konorte gabe zegoen eta ez zidan batere arretarik eskaini). Ea horrela, behingoz, bai berak, eta baita gainontzeko blasfemari guztiek ere ulertzen duten, ezetz, LOST-en, EZ ZEUDELA HASIERATIK HILDA eta guztia, ez zela amets bat izan.
Post amaiezin honetako puntu honetara iritsi bazara; bat, ni bezain gaizki zaude burutik eta bi, ez dut ustea jarraian botako dudan oharrak atzera egin araziko zaituenik. Hala ere, esan beharrean naiz orain artekoak spoilerrak izan badira, orain datorrela potoloena eta noizbait telesaila ikusteko intentziorik baduzu, post honetatik atera beharko zinatekeela (Baina ez Barretartiatik eh! Oso gauza interesgarriak daude bertan eta! Ondo atera promoa ezta Bootxo?). Bai, LOST-eko amaiera azaldu behar dut, sekula azalpenik beharko ez zuela pentsatu banuen ere (danborarrada bat mesedez?).
AZALPENA:
LOST-eko denboraldi guztietan zehar flashbackaren teknika erabili zuen J.J. Abrams jaunak (Amen) pertsonaien inguruan informazioa eman, trama berriak sortu eta elementu berriak istorioan sartzeko. Azkeneko denboraldian ordea, eta gure pertsonaia maiteek denboran bidai pare bat egin ostean, flasforward teknika erabiltzen hasi zen. Honek esan nahi duena da, irlako bizitzaren gorabeheren tartean ikusten genituen tarteki haiek dagoeneko, ez zutela iragana kontatzen, etorkizun “bat” baizik (Daniel Faraday eskolaurreko ikasle bat da JeiJei handiaren parean).
Etorkizun horretan, telesaileko denboraldi guztietan zehar ezagututako pertsonaiak ikusten genituen baina beste bizi batekin. Hau da, guk ezagutzen genuenaren arabera ez zuen zentzurik non zeuden, norekin ezkondu ziren edo zer demontretan ari ziren. Irlako tramako korapiloa askatzen zihoan alde batetik eta bestetik, flashforwardetan, pertsonaiak telesail guztiak zehar beraientzat garrantzitsuak izan ziren pertsonaiaetara gerturatzen ari ziren nahiz eta errealitate berri horietan, ezezagun hutsak izan beraien artean.
Bata bestari gerturatzen zihoazen eran, banan-banan guztia oroitu arazi zien une bat bizi zuten guztiek eta ikusleok oraindik zer zen ez genekien zerbait ikusi zuten. Bitartean, irlako trama ixten joan ziren. Jackek, John Locke (Beltzezko gizona) akabatu zuen. Aldi berean, irlako zaintzaile izateko ardura Hurleyren esku geratu zen eta Benjamin Linus gaizto birziklatuak bere laguntzailea izatea onartu zuen hori izan bait zen bere motibazio bakarra Irla zapaldu zuen lehen egunetik.
Hori gertatzen ari zen biartean flashforwarden errealitatean pertsonaia guztiak eliza batean elkarrekin ikusi genituen (Zalantzazkoa da aukeratutako lekua eliza bat izatea telesail osoa erabat akonfesionala izan denean baina tira, barkatu egingo diegu). Guztia gogoratu dute eta lasaitasun osoz ari dira beraien artean hizketan.
Kontua da, flashforwardek erakusten ziguten errealitate berri horretan, guztiak hilda zeudela, baina denbora plano indefinitu eta kokatuezin batean (Hortik jendearen nahastea nolabait justifika badaiteke behintzat…). Hau da, irlaren botere magikoak medio, pertsonaia bakoitza, linbo moduko zerbait den eta flasforward bidez ezagutu dugun errealitate horretan agertzen joan dira bizitza errealean hiltzen zihoazen eran. Hau da, Boone oso azkar iritsi zen bertara eta Hurley eta Ben oso berandu baina linboan, ez dago denborarik eta guztiak elkarrekin egon dira pertsonaia-jario horretaz konturatu gabe. Azken pertsonaiak hiltzean, guztia gogoratu dute eta ditsosozko eliza horretan elkartu dira linbotik hurrengo fasera (zerura edo nahi duzuen lekura) elkarrekin jauzi egiteko. Irla zerbait berezia da eta bertan bizi izanak, linbo berezi hori eskaini die bizitzari agur batera esan ahal izateko.
Hau da, flashforwardetan guztiak hilda zeuden bai baina hori irlako guztia gertatu eta gero etorri zen. Irlakoa gertatu ez balitz ez litzateke errealitate horretan gertatutakoa gertatuko. Inori zalantzaren bat geratuko balitzaio (Pagano ber bi), elizara sartu aurretik zalantza guztiak desagertarazten dituen elkarrizketa bat dute Hugo “Hurley” Reyes eta Benjamin “Ben” Linusek. Elkarrizketa honekargi eta garbi uzten du irlan geratatu dena geratu dela eta flashforwardean ikusten duguna horren ondoren gertatzen den zerbait dela. “Laguntzaile on bat izan zara” esaten dio Hurleyk Beni eta “Eta zu nagusi bikain bat” erantzuten dio honek.
Gauzak horrela, elizara sartzen dira eta “zerurako” bidaiari elkarrekin ekiten diote. Orduan, pertsonaia guztiak ikusten ditugu eliza barnean tartekatuta, Jack Shepardek irlan ematen dituen azken pausuak ikusten ditugun bitartean. Lurrera erortzen utzi eta bertan hiltzen da Vicent txakurra alboan duela. Orduan, LOST-eko lehen planoa izan zenari omenez, plano berbera ikusten dugu baina alderantziz. Lehen atalean, Oceanic 815 hegaldiaren istripuaren ostean Jacken begia irekitzen ikusi genuen lehendabiziko planoan eta azkeneko atalean, Jacken begia ixten ikusten dugu historiako telesailik handienari, merezi zuen amaiera elegantea emanez.
Bihotzez esaten dizuet, ez zitzaidan batere bukaera korapilatsua iruditu eta modu naturalean, hauxe izan zela nire, eta nire ingurukoen irakurketa. Gerora, Jeijei handiari eginiko elkarrizketaren batean ere irakurri nuen bai ber,a eta baita Damon Lindelof ekoizlea ere, aho bete hortz geratu zirela jendeak azken atalaren ostean ateratako ondorioekin. Beraien helburua ez omen zen amaiera ireki bat eskaintzea eta horregatik, trama guztiak ixten saiatu omen ziren. Niri behintzat, ez zait batere zalantzarik geratu.
Espero dut beraz, guztia garbi geratu izana eta eztabaida hutsal hau betiko lurperatzea ez bainuke nahi berriz ere, barruan dudan ke beltza esnatu, eta norbait irensterik.
Mila esker postaren amaierara iristeagatik! Hemen duzue opari moduan historiako telesail handienaren azken eskena. On egin, eta ondo izan losti agurgarri hori. “Live together, or die alone”.
The Indezents 