500 egun Celesterekin Garden Staten
Ez dut indie hitza gehiegi atsegin baina azkenaldian nahi baino gehiagotan ari naiz erabiltzen. Kazetari txar guztien moduan, aurrean dudan guztia etiketatzeko behar obsesiboa dut eta halako hitzek gauza asko zaku berdinean sartu eta buruari buelta gutxiago emateko aukera eskaintzen didate.
Oraingo honetan ordea, errua ez da nirea hainbat argitalpenetan indie moduan definitzen baitute gaurkoan blogera ekarri nahi dudan eta aspaldiko partez barruak mugitzen dizkidan zine korrontea. Hasi aurretik esango dut zinema indiaren azpi-atal bat iruditzen zaidala baina ez dut etiketen baso ilun zein itxian zuhaitz gehiago landatu nahi.
2004an ikusi nuen zine mota honen ama deituko dudana eta zinean bertan ikusteko aukera izan nuen gainera, Donostiako Principen hain zuzen ere (nola ez). Matrakarako zine kritikak idazten nebilen garai hartan eta oraindik, filmak ikusi eta gero egiten nituen. Berezko izena Garden State bazuen ere, Algo en común izenpean ikusi nuen (bai, ez ninduen atzera bota itzulpen maravillosoak). Ez nekien zer ikustera nindoan ere eta aurpegi osoa zeharkatzen zidan irribarre batekin atera nintzen zinetik (kontuan izan buru oso handia dudala).
Scrubs telesailarekin ezagun egin zen Zach Braff eta Natalie Portman zoragarria zituen protagonista eta aho bete hortz geratu nintzen kredituak agertzean Zach Braffen izen abizenak ikusi nituenean gidoigile eta zuzendari tituluaren azpian. Ezberdina iruditu zitzaidan ordura arte ikusi nuen guztiarekin alderatuta eta belaunaldi berri bat aurrean zuen mundua eta bere ezinegona deskribatzen hasi zenaren sentsazioa izan nuen. Nire belaunaladia, nire ezinegona.
Esan beharrik ez da kritika oso ona idatzi nuela (filma ondo jarri nuela alegia. Kritika bera mierda bat izango zen ziur beti bezala) eta nire top fivean sartu nuen zuzenean (bekatua litzateke soinu banda zoragarria ere ez aipatzea).
Urteak pasa ziren eta dexente deskonektatu nuen zinearekin garai haietan denbora guztia lapurtzen zidan musikaren alde. Halako batean, Garden State gomendatu nion lagun batek beste filma bat gomendatu zidan bueltan asko gustatuko zitzaidala ziurtatuz. Gomendioa agindua zen ia-ia (ez duze nire laguna ezagutzen), eta larunbat arratsalde alu batean ordenagailuko pantaila txikian ikusi nuen. 500 Days of Summer zen filmaren izena eta garagardo bat zor diot oraindik lagunari (itzulpen ederra hemen ere…).
Bat baino gehiagori entzun diot Marc Webbek zuzendu eta Joseph Gordon-Levitt eta Zooey Deschanel protagonizatutako filma hau komedia romantiko bat besterik ez dela baina entzun ondo: Joan zaitezte antzarrak ferratzera guztiok blasfemo putakumeak! Komedia romantiko bat garai batean Meg Ryan eta Tom Hanksek eta gaur egun Jennifer Aniston eta Mathew McConaugheyk egiten duten zerbait da. Hutsala, planoa, inpertsonala, arima gabea. (Badirudi Mathew proiektuak ongi aukeratzen hasi dela behingoz baina bost edo sei segidan egin arte ez dut sinestuko … Aizu, Putakumea deitu dizut ezta? Barkatu, sutu egin naiz).
Erabili ditudan adjektibo hauek erraz bota daitezke aipatu berri ditudan filmeen aurka baina nire ustez, hori baino askoz gehiago dira. Alde batetik, askoz tolesdura gehiago dituztela iruditzen zaidalako eta bestetik, txikitatik sartu nahi izan diguten maitasun erromantikoaren eredua hankaz gora jartzen duelako.
500 Days of Summer honetan ere soinu banda aipatu beharrean naiz.
Ikaragarri gustatu zitzaidan 500 Days of Summer nahiz eta Zooey Deschanelen Summerri higuin izugarria hartu nion. Handik hiru urtera, 2012an, lagun berberak gomendatuta (oso desentxufatuta jarraitzen nuen), Celeste & Jesse Forever ikusi nuen. Ikaragarrizko entsegua berriz ere eta harmailak oihuka. Tom eta Summerren istorioarekin alderatuta beste maila batean zegoela iruditu zitzaidan eta berriz ere, oso nire sentitu nuen istorioa. Komedia bat zen bai, baina oso dramatikoa. Amiera faltsu zein estereotipatuetara ohitu gaituzte eta horixe da gure bizitzan bilatzera eraman gaituztena. Pertsona bat duzu gustuko, zoratuta zaude berarekin eta ez duzu zalantzarik, berarekin egin behar duzu bizitza osoa. Are gehiago, berak ez badu nahi… Ba ez! Bizitza hori baino gehiago da, ez da hemendik bost minutu eta metrora amaitzen. Horixe da filma hauen ekarpenik handienetako bat. Bizitza ez da nerabetasunarekin batera amaitzen beraz ez dugu 36 urte bete arte nerabetasuna luzatzen aritu beharrik. Bizitza, ez da epe motzean baloratzen eta orain erabat txoratuta zauzkan neskato hori, oroitzapen txar bat besterik ez da izango hemendik urte pare batera, edo ez (Ikus High Fidelity, genero honen amona. Amen).
Makina bat hitz-asperturako eman ziguten filma hauek eta generoaren maitaleentzat top threean sartuko omen zen filma bat iragartzen hasi ziren. Ruby Sparks zuen izena eta bai, high level total! Berriz ere aurrekoa hobetzen du nahiz eta generoaren bizkar-hezurra mantentzen duen: Bere bizitzarekin erabat gustura ez dagoen mutila, garai bateko ametsak tiradera batean ahaztuak dituela pentsatuz egunero esnatzen dena. Betetzen ez duen lan bat, familia edo koadrila xelebre bat eta nola ez, izarra, neska ideala (nahita erabili dut neska eta ez emakume). Eta ideala esaten dudanean, hitzaren zentzu osoan ari naiz; ideala, perfektua, gezurretazkoa, norberaren irudimenean soilik existitzen dena.
Ez dizuet gehiago esango ez bainaiz spoiler zalea baina aurreratuko dizuet Ruby Sparksek gai honetan aurreko hirurak baino sakonago jotzen duela. Alde batetik, genero bera kritikatzen duen bitartean, bestetik, gaur egungo gizonezkoen mentalitateari kolpe gogor batematen dio. Oso modernotzat dugu gure burua, feministatzat ia-ia baina garai bateko pentsamoldeak beste batzuengatik aldatu ditugu. Ezberdinak, politikoki zuzenagoak baina irrealak eta lotuak hauek ere. Erabat nartzisistak bilakatu gara eta gure narzisismoa asetuko duen ipuinetako neska bat bilatzen dugu benetako pertsonak ezagutzen saiatu ordez. Hortxe egurtzen gaituzte filma hauek gupidarik gabe eta irribarre batekin. Hori da generoaren handitasuna.
Gizonezkoentzako komedia erromantikoak direla ere entzun dut hortik eta erabat ados nago baina badira ñabardura batzuk gure arreta merezi dutela iruditzen zaidanak. 500 days of Summer generoaren hasiera besterik ez da. Ez da mezu aldetik, halako konplexutasun batera iristen baina bai Ruby Sparksen, eta baita eta bereziki, Celeste & Jesse Forverren, emakumeek ere jasotzen dute beraiena. Eta zergatik? Ba ziuraski bai Celeste & Jesse Foreverren, eta baita Ruby Sparksen ere, emakumezkoak direlako gidoigileak. Rashida Jones (Quincy Jonesen alaba) lehendabizikoan, eta Zoe Kazan (Elia Kazanen iloba) bigarrenean. Eta azti! Biak ala biak direlako gidoigile izateaz gain, filmeetako protagonistak! Gainera, eta kontuan hartzeko datua iruditzen zait, Celeste eta Ruby dira izenburuetan pisu gehien dutenak. Narzisismoa eta egozentrismoaren pandemia beraz, ez da bereziki gaur egungo gizonezkoon arazoa gizarte modernoarena baizik (beste egun batean eztabaidatuko dugu moderno edo postmodernoa den).
Filme hauen arrakasta baliatuz, hainbat pelikula agertu dira Ruby Sparks gustatu zitzaien ekoizleen edo 500 Days of Summer ikusi zuten gidoigileen eskutik eta onartu beharrean naiz, zabor asko dagoela tartean. Ikusi ditudan azkenekoen artean Stuck in Love bakarrik izan dut gustuko nahiz eta orain arte aipatu ditudanak baino ohikoagoa izan (Hemen aktore lanetan baina Phil Collinsen alaba agertzen zaigu). Batere gustatu ez zaizkidanen artean aldiz, ezaugarri komun bat dutenak aipatuko ditut. Ted Mosby gogaikarria aktore edo gidoigile lanetan ikusten baduzu, egin ihes ahal bezain pronto, benetan. Josh Radnor izenarekin sinatzen du baina sinetsi, Ted Mosby da (filmeak gomendatzen dizkidan lagunaren errieta bat irabazi dut azken honekin baina abisatu behar nizuen. Lasai, garagardo batekin azkar baretzen da eta…).
The Indezents 