bideoklipak
Finlandia (1. atala) – 1.24
Pixkanaka leihatilara gerturatzen hasi zen Txomin eta bilbotarrak kanabera guztiak fakturatzen amaitu zuenean, errugbi baloi erraldoi batean mutatu zuen Suncamp handia maletak pisatu eta hegazkinerako bidea hasten duten pasabidean jarri zuen.
Behin maleta handia fakturatuta Quechua txikia hartu eta ohiko kontrolak pasa behar izan zituen. Tokatu zitzaion emakumezkoari ez zitzaion Txominen kaxa elektrikoa gustatu eta irekitzeko eskatu zion. Harridura aurpegiarekin ireki zuen Txominek eta kargatzaile eta egokitzaileak besterik ez zirela azaldu zion. Hala ere, emakumeak eskua sartu zuen kaxan bonba baten kableak maneiatzen dituenaren zuhurtasunarekin. Azkenean, kaxa itxi eta aurrera egiteko esan zion. “Banoaa tio! Banoa Islandiara!”.
Irribarre bat ahoan zuela bere atearen bila hasi zen. Sarreratik oso gertu zegoen korridore baten amaieran irekitzen zen gela handi batean topatu zuen. Lau bat ate zeuden bertan eta horietako bat zen bere hegaldiarena. Eserleku batean eseri eta bere ilara kide gehienak dagoeneko bertan zeudela konturatu zen “Hauek ez zuten bonba kaxarik gainean…”. Mugikorra poltsikotik atera eta gaueko hamarrak bost gutxi zirela ikusi zuen nahiz eta bere buruari onartu zion moduan, ez zen ordua LG txikian bilatzen ari zena “Nahikoa dek hostia!”. “El Ocho” atera zuen Quechua txikitik itxaronaldia entretenigarriago egiteko asmoz eta dagoeneko, liburu mardularen laurden bat irakurria zuela kontura zen “Ez, ez da nahikoa izango hiru libururekin eta bai, oso gaizki erortzen ari zait protagonista”.
Alboan zuen ateetako batetik zetorren iskanbilak eten zuen liburuari eskaintzen ari zen kontzentrazio urria. Berrogeita hamar bat gazte ilehori atera ziren bertatik korrika eta oihuka hooligan samalda baten moduan. Salou edo halako lekuren batera joateko traza guztiak zituzten eta bisonte talde baten moduan pasa ziren terminaletik. Korridoretik desagertzean, hautsa ere harrotu zutela iruditu zitzaion Txomini.
Gela handi hartan zain zeuden guztiak ilehori samalda irentsi zuen korridoreari begira geratu ziren ahoa erdi irekita. Bat-batean, Txominen atea ireki zen. Bertatik lasaiago irten zen jendea. Ilehoriak ziren gehienak oraingoan ere baina ez zuen gazte mozkorrik topatu beraien artean. Familia osoak alde batetik, jubilatu koadrila handi bat eta gazte gutxi batzuk.
Keflaviketik zetorren Icelandair konpainiaren FI597 hegaldiko bidaiariak ziren. Hegazkin horrek berak eramango zuen Txomin Islandiara. “Haiek hona eta gu hara…”. Nahi gabeko oporretako truke programa bitxi hartan pentsatzen eman zituen lau segundo.
Orain arte, horrela doa Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Finlandia (1. atala) – 1.23
Konturatzerako, ontziratzearekin hasiak ziren hogeita hamabigarren leihatilan agertu ziren bi hegazkineko laguntzaileak.
-Debe ser un país muy tranquilo- Esan zuen bilbotar bizardunak kanaberak ahal zuen bezala aurrerantz bultzatzen zituen bitartean.
-Eso parece sí…- Erantzun zion Txominek hizketarako gogo gehiegi geratzen ez zitzaiola. “Bagoatz! Ontziratzen ari gara! Islandiara noa tio!”
-Por lo que he leído además…- Kanabera bat erori zitzaion sorta guztia beso artean zerabilela – En esta época del año amanece hacia las dos de la mañana. Quizá tengamos suerte y veamos la Aurora Boreal. Es la mejor época del año para eso…
-Ahora mismo amanece hacia las cuatro de la mañana y ya es tarde para ver la Aurora en Islandia- Moztu zuen hiru metro aurrerago zuten azentu hegoamerikarreko mutil gazteak. Ondoan, bere doinuaren zonalde berdinekoa zirudien eta buru bat ateratzen zion neska beltzaran bat zuen. Mutilak ordea, ez zuen itsasoaz beste aldekoa izateko batere trazurik. Eskuan zuen pasaporteari begiratu zion Txominek, “Island!”.
-¿Eres Islandes?- Galdetu zion bi aldiz pentsatu gabe. Harridura aurpegia erabat zehazterako irribarre batez eta pasaportea altxatuz baietz erantzun zion islandiar gazteak.
– jajaja Sí sí, soy islandes.
-¿Pues hablas muy bien castellano!
– Sí, eso es culpa de esta- Esan zuen aldamenean zuen neskari begira. Neska erraldoiak ere barre egin zuen. Kolonbiarra omen zen eta Kanariar irletako hotel batean lanean ari zirela ezagutu omen ziren. Zazpi urte pasa omen ziren egun hartatik. Maitasunez begiratu zuten elkar. Urte erdia Kanarietan eta beste erdia Islandian igarotzen zutela kontatu zieten. Udako hilabeteak pasatzera joaten ziren Islandiara negua oso gogorra egiten zitzaiolako Luciari. Izen horrekin aurkeztu zitzaien neska Txomin eta arrantzaleari. Mutila ere aurkeztu zen baina bere izena errepikaezina egin zitzaion. “Grufsstaagh… Zaila izan behar du izenak ikasteak… Eyjafjallajökull esaten behintzat ikasi behar dut ba!“
Izen ahoskaezineko gazte islandarrak bere herrialdera joateko garai hoberena aukeratu zutela azaldu zien nahiz eta Aurora Boreala ikusteko berandu izan. Urte osoan gertatzen dela kontatu zien baina oso zaila zela udan ikustea. Garairik egokiena negu eta udazkena izaten zirela. Batazbeste, hamalau bat gradu izango zituztela ere esan zien eta urteko garai hartan gaueko hamaikak aldera iluntzen zuela.
-Bueno, pues no podremos ver la Aurora pero ya que te tenemos aquí, podremos aprovechar para pedirte algun consejo sobre qué ver. ¿Verdad? – Erantzun zion Txominek irribarre batez.
Gustu onez onartu zuen eskaera eta hizketan ari zela bere herrialdearekiko harrotasunez puzten joan zen. Makina bat leku aipatu zituen baina gehienak agendan zituen dagoeneko Txominek: Gullfoss, Dettifoss, geyserrak… Ez zen originalegia izan eta ez zuen primiziarik eskaini. Hala ere, leku horiek ikusteko grina areagotu zion Txomini.
Orain arte, horrela doa Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Finlandia (1. atala) – 1.22
Gehienek oporretara joateko itxura zuten. Familia oso bat maleta kamioikada bat ondoan zuela, lau jubilatu oihuka hizketan eta aita-semeak diruditen beste hiru eski eta guzti “Ez nekien Islandia eskirako leku egokia zenik… ”. Ilaran bere aurrean suertatu zena berrogeita hamar bat urteko gizon ilezuri bizardun bat zen eta arrantzarako kanaberak ziruditen bost bat poltsa zituen aldamenean. Bere albora iristean atzera begiratu zuen arrantzaleak.
-Hola… – Esan zion.
-Hola… – Erantzun zion Txominek
Buelta erdia eman eta aurrera begira jartzera zihoan baina zirudienez hau ere asper-asper eginda zegoen eta buelta erdia amaitu bezain pronto Txomini begira jarri zen berriz ere aldakan malguki bat izango balu moduan “Hori bai aldaka operazioa eta ez nire amonari egin ziotena”.
-Vaya cola ¿he? – “Joder, elkarrizketa osoak sakontasun maila hau izan behar badu…”
-Pues si la verdad. Y teniendo en cuenta que no son ni las nueve y media… – “Nik ere dominatuak ditu igogailuko elkarrizketak”.
-¿Que vas? ¿A Islandia? – “No, suelo venir a las colas de enbarque porque me llena por dentro…”
– Pues sí- Bukatu zitzaion kuerda Txomini. “Ona naiz baina ez hainbesterako”
-La verdad es que es precioso.
-¿Ha estado alguna vez?
-No pero he visto fotos- “Joder, beste Indiana Jones bat…”
-Yo tambien he visto algunas y parece increíble. Estoy deseando llegar… ¿Usted que va? ¿A pescar?- “ Capitan obvio al rescate!”
-Sí. Me han dicho que hay unos salmones la hostia de enormes- “La hostia de enormes?” Bilbotik berrehun kilometro baino gehiagora bizi den inork halakorik esango ez zuela konturatu zen Txomin.
-¿Eres vasco?
-Sí, de Bilbao- “Bost puxtarri!”
-¡Pues yo también! Bueno, de Bilbao no, vasco quiero decir. Soy de Beasain.
-Ya conozco…- “Argazkietatik baita ere seguraski”- ¿Y que vas? ¿De turismo?
-Pues sí. A recorrerme el país en quince días- “Erdia ikusten badut con un canto en los dientes esaten dena”.
Une horretan ingurura begiratu zuen Arrantzale Jones bilbotarrak norbait faltako balitz moduan.
-¿Sólo?
Galderak ezustean harrapatu zuen Txomin eta pentsatzen hasterako ezetz erantzun zion. Islandian lagun pare bat zituela eta haiekin pasako zituela oporrak. Lagun alegiazkoengatik ez galdetzeko errezoka hasi zen orduan eta erantzun automatiko horren arrazoia bilatu nahi izan zuen bere kaskezurrean. Alde batetik, bakarrik joatean babes gabe sentitu zitekeela pentsatu zuen eta badaezpada ere, ez zela komeni bakarrik zegoela inork jakiterik. Bere mesfidantza kontuan izanda ez zen harritzekoa izango. Beste alde batetik ordea, gezurra esatearen arrazoia lotsa zela pentsatu zuen, bakarrik zegoela onartzearen lotsa.
Hizketan jarraitu zuten eta arrantzale bilbotarrak urtero arrantza egitera leku ezberdin batera joaten zela kontatu zion. Bakarrik joaten zela “Honi ez dio ba lotsarik ematen bakarrik doala onartzeak…”. Hala ere, ez omen zen erabat bakarrik joaten interneteko arrantzale foro baten bitartez munduko beste arrantzale batzuekin geratzen zelako aukeratutako lekuetan. Islandian arrantzatzeko baimenik behar ote zen galdetu zion Txominek eta bere harridurarako, eremu pribatuetan bakarrik arrantzatuko zutela aitortu zion. Lur eremuaren jabeari adostutako dirua ordaindu ezkero ez omen zegoen inolako arazorik Islandian arrantzatzeko.
-¡Allí hay salmones hasta hartarse! Nadie se preocupa por ese tema. – Jo zuen amaitutzat bilbotarrak. – Mi sueño es ir a pescar a Canadá. He leído en el foro que allí los salmones son como tiburones! – “Port O’Brianen Fisherman’s Son arrantzale abenturazalearentzat!”
Horrela doa Finlandia orain arte.
Eta horrela non-original soundtracka.
Folklorea eta euskara: Hobe lagun bikote baino
Datorren larunbatean (hilak 27) ospatuko da lehen aldiz Beasainen Mutur Beltz Eguna eta egitaraua irakurtzean, betiko burrunbak hartu du nire burua. Mutur Beltz Eguna, Igartzako kultur mahaitik ateratako ekimena da. Bertan, herriko hainbat elkarte biltzen dira eta guztien artean, norberak bere kabuz lan egiteko ohitura duen herri honetan, sinergiak baliatu eta herri osoarena eta herri osoarentzat izango den festa bat sortu nahi izan dute. Denboran errotu eta ohitura bilakatuko den festa bat.
Beasainek lotura handia du trenarekin eta horri heldu diote jaiak sustrai sendo bat izan dezan. Mutur Beltz Egunak trena herrira iritsi zenetik igarotako 150 urteak ospatu nahi ditu eta Mutur Beltz terminoak, lokomotoren koloreari edo makinistek ikatza zela eta aurpegian zeramaten koloreari egiten dio aipu (bi bertsioak iritsi zaizkit eta ez dakit ziur zein den egiazkoa).
Bat egiten dut irakurketarekin eta ideia ona iruditzen zait urtean zehar beasaindar izaera indartuko duen egun berri bat bultzatzea. Horretaz gain, miresgarria iruditzen zait hainbeste elkarte zein herritar mahai batean elkartu eta guztien artean herri osoarentzat izango den jaialdi bat antolatzen beraien denbora eta lana xahutzea. Nire errespetua guztientzat bihotzez ez baita hori guztia zalantzan jartzea post honen helburu edo gogoa. Mutur Beltz Egun honek nire barnean sortu dituen pentsamendu zein zalantzak gure herritik haratago doaz.
Azkenean, betiko kontura noa eta blog hau jarraitzen duzuenok badakizue zein den. Mutur Beltz Eguneko egitaraua hartu eta ekitaldi nagusian dantzariak, erraldoiak, herri kirolak, bertsolariak eta trikitixa ikusi ditut jaialdiaren ardatz eta barkatu, baina nahigabe osoz aitortuko dizuet etsipenak hartu nauela.
Aipatu ditudan elementu hauek guztiak euskal folklorearen parte dira eta ados nago zaindu egin behar ditugula esatean. Hala ere, horrek ez du esan nahi gure folklorea euskal kulturgintzaren ardatza izan behar denik. Are gehiago, jarrera hori gure kultura zein hizkuntzarentzat kaltegarria delakoan naiz. Folklorea, gure kulturaren zati bat da. Gehiago esango nuke, gure izaeraren zati ere bada folklorea, gure iragan zein sustraien gordailu ezin hobea baita. Hala ere, hori gauza bat da, eta beste bat, edozer gauza antolatzen dugun bakoitzean, egitaraua trikitilariz zein aizkolariz betetzea.
Folkloreak bere eremua izan behar du; literaturak, zineak edo arte modernoak duen moduan eta ezin du euskal kulturaren unibertso osoa irentsi. Adibide moduan, beste kontu batzuetan oso aurreratutzat ditugun iparraldeko herrialdeak hartuko ditut. Folklorea dute, zaintzen dute eta ekintza mordo bat antolatzen dituzte hau galdu ez dadin baina ez da folklorea herrialde osoaren kulturatik tira egiten duena.
Egia da Euskal Herriaren historia zaila izan dela baina badirudi, igaro ditugun eta igarotzen ari garen inposaketa zein zapalkuntzek gutxiagotasun-konplexu bat eragin digutela. Gauza guztien gainetik, ezberdinak garela erakutsi nahi dugu, badugula arrazoi bat libre edota independente izateko, norbaiten baimena beharko bagenu moduan gure etorkizuna erabaki nahi dugula aldarrikatzeko. Horretarako, folkloreari heldu diogu eta bandera baten moduan astintzen dugu munduak jakin dezan alboan ditugunetatik ezberdinak garela. Sentimendu hori, euskalduna izatearen baieztapen hori, panderoa jotzen jakin edo idi proba batera joateak ahalbideratuko balu moduan.
Sentimendu hori, hori guztia baino askoz ere sakonagoa delakoan naiz. Gainera, bandera bat beharko bagenu gure ezberdintasuna lau haizeetara aldarrikatzeko, ez al litzateke nahikoa izango euskararekin? Nahikoa baino gehiago esango nuke nik euskara baita gure bandera, gure sentimendua, gure izana, gure iragana eta garrantzitsuagoa dena, gure etorkizuna.
Eta hortxe, Euskaraz hizketan hastean topatzen dut folklorearen nonahikotasunak eragin duen oztoporik handiena nonahikotasun horrek , Euskara bahitu baitu. Jasandako zapalkuntzek gure izaera berrestearekiko menpekotasuna sortu digute eta egun batean, ez dakit noiz, euskararekin nahikoa ez zela iruditu zitzaigun. Ziur aski, gaurkoak baina garai gogorragoak zirelako alde batetik eta hizkuntza zabaltzeak elementu ezberdinak eskatzen zituelako bestetik.
Hala ere, denborak aurrera egiten du eta mundua ez da geratzen. Azken 50 urteetan abiadura ikaragarriak aldatu da eta horrela jarraitu ezkero, jokoz kanpo geratuko garelakoan naiz. Ezberdintasunaren bandera astintzen dugu dantza eta trikitixa artean eta ez gara konturatzen atzean geratzen ari garela. Folklorea, folklorea da eta bere eremua du. Folklorea historia da, eta historia moduan tratatu behar dugu. Bildu, ezagutu eta gogoratu baina beti, denboraren igarotzeak eman beharko ligukeen distantziarekin. Folkloreak nor izan ginen erakusten digu baina orain, nor izan nahi dugun erabakitzeko ordua da.
Lokazti batean gure historiarekin zirriak egiten ari garen bitartean, munduak aurrera darrai. Teknologia berriak agertzen dira egunero, kolore guztietako kultur joerak, abangoardiak eta abar eta guk, herri bezala aurrera egitea baliatuko ligukeen tresna, bahitua dugu. Ez dugu sekula herri onarpenik izan eta badirudi hori lortze bidean, gure etorkizunaren jabe izatea baino, nahiago dugula aspaldi erori zen Amaiurko Gazteluan bizitzen jarraitu, gure etorkizunaren jabe izan eta XXI. mendean murgiltzea baino.
Folkloreak, iraganean izan ginena ekartzen digu baina euskara, iraganetik independentea da. Gaur erabiltzen dugu eta etorkizunean erabiliko dugu. Horregatik, ezin du iraganaren bahi izan. Etorkizunean Euskal Herri euskaldun bat izan nahi badugu, ilusio saltzaile horretatik ihes egin behar dugu bestela; 1) gure ondoren etorriko direnek ez gaituztelako ulertuko edota 2) Erdi Aroan trabatuak geratuko gara betiko.
Askotan entzun dut Euskarak tren asko galdu dituela historian zehar eta lehendabiziko aldiz orduan hartu zuena, internet izan zela (Erabat ados nago baieztapen horrekin eta uste dut, tren hori hartzeko lanetan aritu zen jendeari ez zaiola behar bezala eskertu). Eta tren garrantzitsua izan zen bai, baina ez azkena. Gehiago esango nuke, geroztik, bat edo beste galdu dugulakoan naiz.
Nahi edo ez, Euskal Herria munduan dago eta gaur egun, hein handi batean internet dela eta, askoz konektatuagoak gaude munduaren beste aldean geratzen denarekin. Gaurkotasuna, informazioa baina baita ere, kultura. Hizki handiekin eta ulertu dezakeguna baina dimentsio zabalagoan. Kultura hori gure etxeetara sartzen da eta pixkanaka, hemen ere joera bilakatuko dira. Gazteek ez dute ezer jakin nahiko guri gustatzen zaizkigun musika, pelikula, artista edo arropez eta beraien garaikoa dena bilatuko dute. Erabaki behar duguna da, etorkizuneko euskal gazteek bilatuko duten hori guztia euskaraz egotea nahi dugun euskaraz ez badago, beste hizkuntza batean hartuko baitute eta orduan, ez dute izango beraien herri izaerarekin konektatzeko modurik (tartean, folklorea).
Euskara, gure seme-alabei utziko diegun tresna da, hein handi batean gure herriaren izaera egituratzen duen tresna. Kontua da, ea erakargarri egingo ote zaien eta erabiltzen jarraituko duten beraien seme-alabei guk beraiei utzi genien moduan uzteko. Hori bermatzeko, Euskarak aurrera egin eta folkloretik independente izan behar du orainaldiak eta etorkizunak eskainiko diguna euskaraz landu ahal izateko. Mugikorrerako app-ak behar ditugu Euskaraz, filmak, komikiak, diskoak, adierazpen artistikoak eta zergatik ez, bideo-jokoak. Itzuliak batzuk baina guk sortuak besteak, etorkizunean, joera edo abangoardiak guretik ere abiatu daitezen mundura, euskaraz eta naturaltasun osoz.
Orduan izango da euskara indartsu eta ez dugu ezberdintasunaren banderarik astindu beharko gure izana aldarrikatzeko. Orduan, eta orduan bakarrik izango du gure hizkuntzak bizi propioa eta bera izango da euskaldun izateko baimena emango digun bakarra. Euskara hitz egitea izango baita, euskaldun izatea. Extremaduratik, Senegaletik edo Errumaniatik etorri.
Denborak aurrera etengabian
ta orain ezin eutsi izan giñana
rutinaren morroiak bihurtu gara
laztana lehen baino
lehen aska gaitezan.
Finlandia (1. atala) – 1.21
Buruan zituen ideiak aldendu nahian edo, hegazkina hartu aurretik zerbait jatea erabaki zuen Txominek. Berandu iritsiko zen Reykjavik City Hostelera eta horixe izango zen ziurrenik zerbait jateko izango zuen azken aukera. Kafetegira bidean, maletak plastikoz forratzen dituzten horietako postu bat topatu eta bere Suncampari horrelako zerbait ederki etorriko zitzaiola pentsatu zuen. Soka mordo bat zituen zintzilik eta hegazkinera bidean, horietako bat nonbait trankatu eta motxila galtzea zen nahi zuen azken gauza. Lehendabizi, bost euro eta hirurogeita bost zentimo kostatu zitzaion sandwicha jan zuen hiru euroko koka-kola baten laguntzarekin. “Islandiako prezioekin ohitzen joateko…”. Soberakinak zakarrontzira bota eta Suncamp handia plastikoz janztera joan zen. Zaku eta guzti forratzeko eskatu zion postuan jo eta su lanean zebilen hegoamerikarrari eta honek lana amaitzean, errugbi baloi erraldoi bat itzuli zion. Hegaldien informazio panelari begiratu eta oraindik berearentzat leihatilarik ez zegoela konturatu zen. Quechua txikia bizkarrean eta errugbi baloi erraldoiari ostikoka, kanpora abiatu zen hegazkinean sartu aurreko azken zigarroa erretzera “Erretzaile eserlekurik ez duzue ezta?” .
Zigarroak ez zion hiru minutu baino gehiago iraun eta Islandiara iristeko ikaragarrizko gogoa zuela konturatu zen. Irribarre txiki batek ihes egin zion pentsatze soilarekin. Terminal barrura sartu zen berriz ere bere ontziratzea zein leihatilatan egingo zen jakiteko grinaz “Venga hostia! Urduri jartzen ari naizela!”. Zortea izan zuen eta zigarroak iraun zituen hiru minutuetan bere hegaldiaren egoera aldatu eta alboan hogeita hamabi bat agertu zitzaion. Hogeita hamabigarren leihatilara gerturatzen hasi zen orduan eta bere harridurarako, hamabost bat pertsona topatu zituen bertan ilara egiten. “Ez nintzen asper-asper eginda zegoen bakarra gero! Zein da azkena?”.
Horrela doa Finlandia orain arte.
Eta horrela non-original soundtracka.
Nightcall: Drivetik Londonera
Oporrak amaitu dira eta hemen naiz berriz ere ezerezari kaka emateko prest. Oporrak joan dira bai eta ez da gauza erraza asimilatzeko… Horregatik agian, oporraldia burura ekartzen didan musika entzuten ari naiz; edo jarraitzen dut, ez dudalako inongo momentuan diska hauetaz desengantxatzerik lortu.
Horietako bat ekarri nahi nizuen blogera gaurkoan pasa den astean harrituta utzi ninduen aurkikuntza bat egin bainuen (Colonek Amerika aurkitu zuen moduan… Tira, han dagoeneko jendea bizi zela alegia). Orain gutxi musika munduko mukizuez aritu nintzen blog honetan bertan eta bertan aipatu nuen talde hau. Hala ere, hirukote zoragarri honetaz gehiago idazteko gogoz geratu nintzen eta aurkikuntza txolin horrek aukera bikaina eskaini dit.
Londo Grammarrez ari naiz nola ez. 2013an argitaratu zuten abuztuan bukle modean izan nauen “If You Wait” ikaragarri hura. Mukizuen inguruko postean argi eta garbi utzi nuen baita ere talde honek eta beraien debut lanak sortzen didan zirrara zein miresmena. Baita, Hannahren ahotsaren indar hipnotikoa (oraindik ez baduzue entzun ez dakit zertan ari zareten…).
Orduan aipatu nizuen baita ere milaka buelta emanak nizkiola lanari. Ba udan, beste bi mila eman dizkiot gutxienez eta oraindik ez naiz nazkatu! Are gehiago, entzuten dudan bakoitzean, kapa gehiagorekin topatzen naiz, ñabardura berriekin. Hannaren ahotsak lehen kolpean bere egiten zaitu. Ahots hori barruan duzunean ordea, zure sentimenduak gitarra baten soken moduan ukitzen hasten denean, atzean dagoena agertzen da zure muturren aurrean eta gainontzeko bi kideen lana beste maila batean dagoela konturatzen zara. Are gehiago, beraiek egiten dutela hein handi batean, Hannaren ahotsak halako indarra izatea.
Kantu bikain bat baina gehiago topatu daiteke disko honetan. Hey Now, Wasting My Youn Years, Strong, Metal & Dust, If You Wait… Hala ere bada bat nire subkontzientean barrenago iristea lortu duena eta nire azkenaldiko marmar-kantuen nanberguana izan dena: Nightcall.
“There’s something inside you… It’s hard to explain…” Kantu borobila da Nightcall eta bere eskutik dator gaurko post hau inspiratu duen aurkikuntza (kostatu zait iristea bai baina iritsi naiz).
Duela pare bat urte, barrenak mugitu zizkidan filma bat ikusi nuen eta barrenak mugitu esaten dudanean, ia botaka egin nuela esan nahi dut. Filma hura Drive zen. Filma bera gustatu zitzaidan baina biolentzia eszenak lekuz kanpo zeudela iruditu zitzaidan gehizkoak izateaz gain. Hala ere, filmean zehar nire arreta eskuratu zuen beste zerbait topatu nuen, soinu banda hain zuzen ere. Ezberdina zen eta 70. hamarkadako tekno, gaur egungo pop eta neokutrismoaren arteko nahasketa hark ere harrapatu egin ninduen. Pare bat aste pasa nuen soinu banda entzuten baina dirudienez, ez nion Cliff Martinezen lanari nik uste bezain beste arreta eskaini.
Pasa den astean, irratiko kantu zerrenda amaiezina txukuntzen ari nintzela, soinu banda horretako kantu baten txanda iritsi zen . “Zer demontre da hau? Kantu hau ezagutzen dut ba…” Bai, Nightcall zen, Nightcallen jatorrizko bertsioa. Dirudienez, soinu banda Cliff Martinezen esku geratu zen bai baina Matt Newman editoreak Kavinskyren Nightcall kantua hasierako kredituetan sartzea proposatu zuen. Ondo Matt!
Nahiko ohikoa izaten da egun batean, gustuko duzun kantu bat jatorrian beste artista batena dela jakitea (Oarintxe Ben Harperrena uste nuen baina The Vervena den The drugs don’t work datorkit burura) eta aurkikuntza hori egiten duzun momentuan mundua geratu egiten da. Ez duzu beste inork ez zekien zerbait desestali baina zer nahi duzue esatea… Holako plazer txikiek egiten dutela bizitza eder.
Bigarren orria hasia dut eta fundamentuzko ezer kontatu ez dizuedanaren sentsazioa dut baina tira, kantu eder batzuk entzuteko beta eskaini digu behintzat ezta? Gutxi iruditu zaionarentzat bonnus track bat: Disclosure eta London Grammaren artean sinatutako harribitxi hau. Gozatu!
Finlandia (1. atala) – 1.20
El Ocho potolotik begiak altxatzea ere kostatu egin zitzaion. Atsedenaldi eta arakatze itzuliak barne, bost ordu luzez aritu zen irakurri eta irakurri. Gustura aritu zen baina ez zuen uste liburu horretaz lau urte barru gogoratu egingo zenik ere. 1988an idatzi zuen Katherine Nevillek eta gehiegi nabari zen. Ordenagailuek berebiziko presentzia zuten liburuaren hasieran behintzat eta Catherine protagonista ordenagailuetan aditua zen gainera. Pantaila aurrean ikusten zuena deskribatzen zuen bakoitzean, eskola garaian geometria klaseetan alde batetik bestera zerabilten dortoka puta gogoratzen zuen Txominek. Hori gutxi balitz, Carlo Magnorena izan zen xake joko magiko bat eta bere misterioa ziren istorioaren amua. “Flipada ederra izan behar da hau… kar kar kar”.
El Ocho itxi eta Quechua txikian sartu zuen berriz ere. Lekua egitean aitak bidaiarako oparitutako egunerokoa ikusi zuen. “Para que nunca puedas olvidar este viaje. O para que siempre puedas recordarlo”. Halako zerbait esan zion aitak bi egun lehenago egunerokoa modu erritualean eta seriotasun osoz oparitu zionean. Ideia ona iruditu zitzaion eta bidaian gertatzen zitzaionaz gain, bere ideia handi horren inguruko nota zein ideiak idazteko leku egokia izan zitekeela erabaki zuen. Aitak jakin bazekien Txominek zeraman bizitzak ez zuela betetzen eta guraso guztiek bezalaxe, bere semea zoriontsu izatea desio zuen nahiz eta batzuetan, ez zuen nola adierazi asmatzen. Tiradera zaharren autopsia egin eta idazten hasi zenean izugarri alaitu zen aita eta harrezkero, zertan ari zen galdetzen zion beti. Txominek artikulu txiki eta ipuinez hitz egiten zion orduan amaitu arte, ez baitzuen inorri bere ideia handiaren berri emateko asmorik. “Mundua zur eta lur utziko dut”.
Zortzirak jotzeko hiru minutu besterik ez ziren falta. Ordu eta erdi zuen aurretik oraindik Keflavikeko aireportura eramango zuen hegaldiaren ontziratzea hasteko. Kanpoko beroak terminala hartu zuen arratsaldean zehar eta izerditan blai zegoen dagoeneko “Norena zen ukondoa? Purerik bai?“. Hamaikagarren itzulia eman zuen El Prateko bigarren terminaletik nola ez, bi motxilak gainean zituela. “Ez dizkidate lapurtuko. Ez Horixe!”. Terminalean bertan bera bezalaxe asper-asper eginda zegoen jende mordoxka bat zegoela konturatu zen arratsaldean zehar. Bere alboko eserlekuan siamdarrak ziruditen bi neska asiar gazte zituen “Korearrak fijo!”. Sorbaldak bata besteari itsatsita zituztela zirudien. Eserlekutik altxatu eta ibilaldi txiki bat ematen zutenean ere, erabat koordinatuta eta kontaktua galdu gabe egiten zuten. Behiak errepide ondoan bazkatzen aritzen direnean bezalaxe. “Ni ez naiz inorretaz fido baina hauek ni baino okerrago daude burutik…”. Gainera erabat konjuntatuak zihoazen eta jantzita zituzten eguzkitako betaurreko handiek, beldurrezko filma japoniar bateko pertsonaia izatearen tankera esakintzen zieten “Japoniarrak fijo!”.
Parean, maletak garraiatzeko hiru karrorekin eraiki zuten kanpamenduaren babesean edozein diskotekatik atera berriak ziruditen lau kaniak zituen “Hauek lorik egin gabe daude oraindik. Nik uste japoniarren betaurrekoen behar handiagoa dutela siamdarrak beraiek baino”. Bikote gazte bat ere ikusi zuen behin baino gehiagotan arratsaldean zehar baina une hartan ez zituen topatu. Erabat maiteminduta zeuden “Putakumeak!”. Muxuka, besarkatuta edo elkarri laztanka pasa zuten arratsaldea eta amorru eta inbidiaren arteko zerbait sentiarazi zioten. Eneritzekin gogoratu eta ezinezkoa zela errepikatu zion hamaikagarren aldiz bere buruari.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Finlandia (1. atala) – 1.19
Pelikulak fikzio izateari utzi zion pixkanaka eta Europa Iparraldera begira hasi nintzen berriz ere haurtzaroko ametsak berrartuz edo. Finlandia… Dadoz erabaki eta banderaz jositako munduko txapelketa haietatik hona gauzak asko aldatu ziren eta herrialde eskandinaviar guztien artean, leku berezi bat irabazi zuen Finlandiak.
Ez dakit Erreala gogoratzen zidan koloredun bandera izan zen arrazoia baina betidanik egon zen Finlandia beste guztien gainetik. Gerora, Jari Litmanen futbolariaren jarraitzaile ere egin nintzen eta Munduko Kopa edo Eurokopen aurretiko faseak jokatzen ari ziren bakoitzean egunkarian Finlandiaren emaitza zein zen begiratzen nuen. Niemi atezaina, Liverpoolen jokatu zuen Sami Hyypiä handia, Riihilahti, Kolkka, Litmanen. Horixe zen Pro Evolution Soccerrean jokatzen nuen bakoitzean aukeratzen nuen taldea. Lastima ez ziren sekula Munduko edo Europako txapelketa bateko fase nagusira iritsi…
Urte batzuk beranduago, Bilbon Soziologia ikasten nebilela, hizkuntza indoeropearrei buruz aritu zitzaigun irakaslea altu zein alu bat Soziolinguistika eskola batean. Talde horretatik kanpo, Europa eta Asia osoan, hiru hizkuntza besterik ez zeudela azaldu zigun. Jatorri ezezaguneko hiru hizkuntza besterik ez halako lur puska zabalean… Jakin banekien gure Euskara zela haietako bat eta jakin-minez itxaron nuen irakasle pedantearen azalpena. “Euskara, Hungariako Magyarra eta Finlandiako Suomia”. Hori esan bezain pronto, garai haietan gustuko nuen azkoitiarrari fitxak sartzera joan zen betiko moduan (Agur bat hemendik putakume harrentzat!).
Bat-batean, lotura horrek lurralde urrun harren eta nire arteko distantzia metro eskas batzuetara murriztu zuen. Haiek ere arraroak ziren, gu bezala, ni bezala. Nire ametsetako lurralde zenak beste dimentsio bat hartu zuen nire irudimenean eta paradisu utopiko baten moduko zerbaitean bilakatzen hasi zen. Guztia ulergarria izango litzatekeen txokoa, ulertuko ninduten lekua, ni neu ulertuko nintzatekeen tokia, Finlandia…
Finlandia hitzak gainera bazuen beste esanahi bat. Fin-Landia horri beste zentzu bat ematen nion nire barnean, amaiera. Ez amaiera munduaren amaiera moduan (Nahiz eta Ferminek palestinoa galdu zuen lekuan egon) baizik eta ziklo baten amaiera, aldaketa. Hori zen agian bilatzen nuena… Aldaketa, hasiera berri bat. Pause egoera ahaztu eta play-ari sakatzeko leku egoki bat. Eskandinavian edo nire buruan egon zitekeen Finlandia hori. Gerora jakin nuen Fin hori, germanikoko finn-etik datorrela; ehiztaria alegia.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Hauxe izango da denboraldi honetako azken Finlandia dosia. Irailaren lehen asteartean hemen izango duzue berriz online nobela eta gutxi faltako da gainera lehen atala amaitzeko. Ondo izan ordura arte!
Finlandia (1. atala) – 1.18
Koadrilako oporrak ez ziren sekula abenturazaleegiak izan. Gidoi finko bat jarraitzen zuten eta egia esatea nahi baduzue, ikaragarri gustatzen zitzaidan. Inguru bat aukeratu, kanpamendu base eroso bat muntatu (Kanpin edo bungalowez osatua normalean), goizean inguruko zerbait ikustera abiatu eta hamar metroro garagardo bat hartu. Ondo bazkaldu eta beste zerbait ikusi hamar metroro garagardo bat hartuz. Kanpamendu basera itzuli, afaldu eta garagardoak edaten jarraitu ohe, koltxoneta eta lurrera seko erori arte. Aspergarria? Ba itzel pasatzen genuen!
Pixkanaka ordea, plan mota hau jarraitzaileak galtzen joan zen eta pixkanaka garagardoa pisua galtzen joan zen gauza gehiago ikustearen edo… Azti! Mendira joatearen alde adibidez! Nire mundua goitik behera zetorren. Hala ere, erresistentziakoek lanean jarraitu genuen eta talde txikiagoetan bazen ere, garagardo way of life motako oporralditxoak antolatzen jarraitzen genuen noizean behin. Iker, Aitzol, Unai, Joseba eta Uxune, Eneritz, Harkaitz eta noizean behin batu zitekeen sateliteren bat. Horiexek osatzen zuten nire erresistentzia eta oso pozik sentitzen nintzen talde horren barnean.
Hasierako hamaikako horrekin plan ezberdinak burutu genituen ikasketak amaitu eta lehen langile oporraldietan baina urtero zailagoa bilakatzen hasi zen espedizioari ekiteko quoruma osatzea. Horrela egin genituen Tarragona, Portugal, Landak edota Maltako bidaia baina… Maltara hiru bakarrik joan ginela esaten badizuet…
Gauzak horrela, 2010eko oporraldietan pentsatzen hasteko ordua iritsi zen. Abuztuan nituen oporrak eta koadrilako gutxik zituzten oporraldiak garai berdinean. Gutxi horietatik batzuk, bikote edo beste lagun batzuekin prestatu zituzten (Beste lagun batzuekin? Tio! Koadrilatik kanpo bizia duzu?). Gainontzekoek aukeratutako lekuak Venezuela edo India izan ziren. “Ez naute hor harrapatuko ez jauna…”. Kaletik noala itxura arraroko norbait ikusi ezkero urduri jarri eta martxa azkartzen dut eta! Nola hostia bururatuko zait ba halako kriminalitate tasa edo txirotasun maila duen herrialde batera oporretan joatea? “Oporrak gozatzeko dira ez beldurra pasa edo miseriak ikusteko…”.
Urte guztia udaletxe puta horretan argi gutxiko zinegotziak eta bere burua jainkotzat duten dinosauro sailburuak jasaten pasa ostean, opor batzuk behar nituen. Opor on batzuk. Venezuela eta Indiarako gonbiteei uko egin eta bakarrik bidaiatzearen ideiari bueltak ematen hasi nintzen. Hasiera batean, nire buruarekin nuen txantxa bat besterik ez zen “Guay egongo litzateke….”. Indiana Jonesez jantzita irudikatzen nuen nire burua munduko txoko ezberdinak ezagutzen eta ondo sentitzen nintzen pelikula horiekin. Nola molatzen duten irudikapenek ezta? Garai haietan ez nuen gehiago behar izaten. Bizitza trenak pasatzen ikusten igaro behar baduzu, zer axola dio geltokitik edo ganbarako leihotik begiratu…
Hala ere, azken urtean ni neu ere nire ingurunea eta bizitza zalantzan jartzen hasia nintzen eta banituen arrazoi ezberdinak bakarrik bi astez lotura guztietatik aske egotea oso erakargarri egiten zutenak. Alde batetik, buruan nuen ideia handiaren inguruan pentsatu eta ideiak ordenatzen hasteko parada eskainiko zidan eta bestetik, Eneritz betiko ahazteko behar nuen aukera izan zitekeen. Nire sentimenduekin nazkatzen hasia nintzen eta Eneritz eta ingurukoen jarrera ikusita, azkena nintzen egoera horretara iristen. Ahaztu egin behar nuen eta bakarrik alde egiteak herrian egonda lortu ezin nuen erreseteatzea ahalbideratuko zidalakoan nintzen. Iraganeko kate astunez libratu beharrean nintzen behingoz nire bizitzari ekiteko.
Horrela doa orain arte Finlandia.
Eta horrela non-original soundtracka.
Finnbogasson eta Euskara-Islandiar pidgina
Alfreð Finnbogason Donostian da. Komunikabide ezberdinek adierazi zutenez, atzo bertan pasa zuen mediku-azterketa eta gaur bertan Zubietako zelaira aterako da lehen aldiz. Baina lasai, ez dizut futbolaz hitz egingo.
Duela lau urte bertan izan nintzenetik Islandiarekin zeriukusia duen guztiarekiko interesa dut (beno, obsesio apur bat ere bai… Beno, asko) eta lehen aldiz Finnbogasson hau Errealera etorri zitekeela jakin nuenean poztasunez hartu nuen berria. Gaur bertan egunkari batean irakurri ahal izan dudanez, ez omen zaio zaila egingo gipuzkoarron bizitzara egokitzea islandiarren izaerak, gurearen antza asko baitu, edo hori zioen kazetariak behintzat…. Hamazortzi egun besterik ez nituen Islandian pasa eta ez dut bertako idiosinkrasia gehiegi ezagutzen baina ez nuke holakorik esango halako ziurtasunez.
Ez dakit Alfreði erraz edo zail egingo ote zaion gure bizitzara ohitzea baina kontua da, bere curriculuma irakurtzean, agian, gure kultura hain arrotza egingo ez zaiola iradokitzen duen datu bat aurkitu dudala.
Alfreð Finnbogason Grindavíken jaio zen. Grindavík Islandia hego-mendebaldeko 2.800 pertsonako herri arrantzale bat da eta bertan aurkitzen omen da, atzo komunikabideetan irakurritakoagatik, euskaldun eta islandiarren arteko harremanaren berri ematen duen museoa. Kondaira fantastiko kutsua du ia-ia istorioak baina XVII. mende inguruan hainbat eta hainbat itsasontzi euskaldun pasa ziren inguru haietatik. Dirudienez, niri bezain beste gustatu zitzaien Ísland ederra eta bertako biztanleekin harreman sendo bat eraiki zuten. Hainbeste, elkar ulertzeko hizkuntza moduko bat ere asmatu zutela. Gogoan dut euskara-islandiar pidginaren berri izan nuen lehendabiziko aldia. Islandian nintzela izan zen eta sinestezina iruditu zitzaidan.
Ragnar izeneko gida batek kontatu zidan. Nongoa nintzen galdetu eta euskalduna nintzela esatean zur eta lur geratu zen. Ea gure hizkuntza zaharra hitz egiten nuen galdetu zidan eta islandiar eta euskaldun arrantzaleen artean sortutako sasi-hizkuntza batez hitz egin zidan. Ni ere aho bete hortz geratu nintzen eta ezagutzen ote nuen galdetzean, ezetz aitortu nion, etxera itzultzean ikertuko nuela. Gerora, interneten saltseatzen ibili eta wikipediako artikulu hau topatu nuen.
Harrigarria zein ederra egin zitzaidan arrantzale euskaldun bat eta islandiar bat “ungetorre”, “for mi presenta for ju biskusa eta sagarduna” edo “sumbatt galsardia for?” esaten irudikatzea. Surrealista zein zoragarria.
Makina bat izan omen ziren XVII. mende inguruan Islandia aldean ibili ziren euskaldunak baina dirudienez, pidgin hau irlako ipar-mendebaldean erabili zen gehienbat. Horregatik, arraroa egin zait harreman honetaz hitz egiten duen museoa hego-mendebaldean aurkitzea… Dirudienez bada museo bat Grindavíken Isalandiako arrantzale eta itsaso biziaz hitz egiten duena baina webgunean ez dut aipamenik bilatu euskaldun eta islandiarren arteko harreman berezi honen inguruan.
Finnbogassoni galdetu beharko diogu agian, ungetorre Alfreð.
PD: Errealeko jokalari bakoitzak kantu bat aukeratzen du eta gola sartzen duen bakoitzean, Anoetako bozgorailuetan entzuten da. Ea Alfreðek fabore bat egin eta bere herrialdean egiten den horietako kantu eder bat aukeratzen duen.
- ← Aurrekoa
- 1
- …
- 3
- 4
- 5
- …
- 7
- Hurrengoa →
The Indezents 
